13 Rakamı ve 13. Cuma’nın Uğursuzluğu
13 rakamı, özellikle de 13. Cuma (ayın 13’üne denk gelen Cuma günü), Batı kültüründe sıkça uğursuz bir gün olarak görülmektedir. Peki, bu inancın kökenleri nelerdir? Çeşitli teoriler, İncil’deki son akşam yemeğinde 13 kişinin bulunmasından, İskandinav mitolojisinde Loki’nin gizli 13. konuk olarak yer almasına kadar uzanmaktadır. Bu tür hurafaları reddetmek oldukça kolay olsa da, 13 rakamı ve 13. Cuma’nın gerçekten uğursuz olduğu fikrinde bir gerçeklik payı var mı? Bunu anlamak için yapılmış bazı araştırmalar var.
13. Cuma Verileri Ne Diyor?
Bugüne kadar bu konu üzerine birkaç araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırmacılar, insanların batıl inançlarının davranışları üzerinde etkisi olup olmadığını anlamaya çalışmıştır. Bu bağlamda, trafik akışını ve kaza verilerini inceleyen bir ekip, 13’ün ve 13. Cuma’nın gerçekten uğursuz olup olmadığını değil, insanların bu tür batıl inançlardan nasıl etkilendiğini anlamayı amaçlamıştır.
- 1993 yılında BMJ’de yayınlanan bir çalışma, insanların ayın 13’üne denk gelen Cuma günlerinde davranışlarını değiştirebildiklerine dair bazı kesin olmayan bulgular ortaya koymuştur.
- Ekip, “Ayın 13’ünde, daha az insan Cuma günü otoyollarda araba kullanıyor gibi görünüyor. Nüfusun yaklaşık %1,4’ü bu durumdan etkilenebiliyor” ifadesini kullanmıştır.
- Örneğin, ayın 5’i ve 12’si Cuma günlerini karşılaştıran veriler, 13. Cuma gününde farklılıklar göstermektedir.
Araştırmaya göre, yolda daha az araç olmasına rağmen, 13. Cuma günü yaşanan kazalar sonucu hastaneye başvurular artmaktadır. Araştırmacılar, incelenen kaza sayısının anlamlı bir analize izin vermeyecek kadar küçük olduğunu belirtmişlerdir. Ancak, “13. Cuma günü bir ulaşım kazası riskinin %52 artabileceğini” öne sürmektedirler.
13. Cuma, aynı zamanda film ve oyunlara da ilham vermektedir. Araştırma yazarı, bu durumu insanların batıl inançlarının davranışlarını değiştirebileceği gerçeğine dayandırmaktadır. Bu bağlamda, batıl inançların daha güvensiz davranışlara sebep olabileceği önerilmektedir, fakat buna dair net bir kanıt bulunmamaktadır. Diğer birçok araştırma, acil servise başvuruların gün içinde herhangi bir artış göstermediğini ortaya koymuştur.
- ABD’deki acil servisleri inceleyen büyük bir çalışma, “13. Cuma korkusu var olsa da, 13. Cuma günü diğer günlerle kıyaslandığında hacimsel bir artış görülememektedir” sonucuna ulaşmıştır.
- Ayrıca, “değerlendirilen 13 farklı durumdan yalnızca penetran travmalar 13. Cuma günü daha sık görülmektedir” ifadesi yer almaktadır.
Hollanda Sigorta İstatistikleri Merkezi tarafından yapılan bir araştırma ise, 13. Cuma günlerinde yolların daha güvenli olduğunu belirtmektedir. Merkezin istatistikçisi Alex Hoen, Verzekerd sigorta dergisine verdiği demeçte, “İnsanların önleyici olarak daha dikkatli olmaları veya sadece evde kalmaları nedeniyle olduğuna inanmakta zorlanıyorum; ancak istatistiksel olarak konuşursak, 13. Cuma günü araba kullanmak biraz daha güvenli” demiştir.
Kısacası, ayın 13’üne denk gelen Cuma günü kazalarda artış olduğuna dair kesin bir kanıt bulunmamakta ve hatta bazı araştırmalar bunun tam tersini göstermektedir. Ancak tüm araştırmalar, verilerin batıl inançlar sonucu oluşan davranış değişikliklerinden kaynaklanmış olabileceğine dikkat çekmektedir.
