Uzay Görevlerinin Bilişsel Etkileri Üzerine Yeni Araştırmalar
Yeni bir dizi çalışma, 2021 yılında gerçekleştirilen Inspiration 4 uzay görevinde toplanan tıbbi verileri incelemektedir. Toplanan ilk bulgular, astronotların yalnızca üç gün süren uzay yolculuğunun, bilişsel işlevleri üzerinde belirgin değişikliklere neden olabileceğini göstermektedir. Bu durum, uzaya gitmenin insanların sağlığı üzerindeki potansiyel risklerini bir kez daha gözler önüne seriyor.
İyi haber şu ki, gözlemlenen bilişsel değişiklikler, astronotların Dünya’ya dönmesinden kısa bir süre sonra geri dönmekte ve normalleşmektedir. Ancak bu geçici etkiler, uzayda uzun süre kalmanın ne gibi riskler barındırdığını anlamak açısından önemli bir uyarı niteliği taşımaktadır. Önceden de bilindiği gibi, uzayda uzun süre kalmak kemik yoğunluğunda kayba neden olabilmektedir; fakat uzun vadeli etkiler hakkında hâlâ pek çok bilinmeyen bulunmaktadır.
Özellikle, astronotların uzayda uzun süre kalacağı planlanan görevler için bu etkileri detaylı bir şekilde incelemek büyük önem taşımaktadır. Örneğin, Mars’a yapılacak bir insanlı görevde, astronotların birkaç ay boyunca uzayda bulunmaları gerekecektir. Bu süre zarfında astronotların sağlıklarının nasıl etkileneceğini anlamak, onların sağlıklı bir şekilde görevlerini sürdürebilmeleri açısından kritik bir öneme sahiptir.
Space Omics ve Medical Atlas (SOMA) gibi birçok farklı dergide, Inspiration 4 görevindeki astronotların bilişsel işlevleri ve vücutlarında gözlemlenen değişiklikleri ele alan çeşitli makaleler yayınlanmıştır. Görevdeki astronotların hiçbiri profesyonel uzay yolcusu olmadığından, genellikle astronotların alması gereken uzun ve yoğun eğitimi almamış olmaları, araştırmacılar için değerli bir “temel insan” örneği sunmaktadır.
Mürettebat üyeleri, kan, dışkı, tükürük ve idrar örnekleri vererek çeşitli deneylere katılmış ve görev boyunca vücutlarının nasıl değiştiğini gözlemlemek amacıyla verilerin toplanmasına ve araştırılmasına onay vermişlerdir. Bir astronotun sağlığının uzay yolculuğu esnasında geçirdiği değişiklikleri tam olarak anlamak, uzay araştırma çabalarımızı genişletmek açısından son derece önemlidir.
Ayrıca, elde edilen bu bilgiler, gelecekte Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ) yerine kurulacak yeni uzay istasyonlarında görev alacak bilim insanlarına, vücutlarını sağlıklı tutmak için ihtiyaç duyacakları bilgileri ve araçları hazırlamamızda yardımcı olabilir.
