Dünya genelinde her yıl 1 Nisan’da, çeşitli şakalar ve eğlencelerle dolup taşan bir gün yaşanır. 2023 yılı için bu özel gün geldi çattı. Peki, bu geleneksel günün kökenlerini ve nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi? Aslında bu sorunun yanıtı, oldukça derin bir geçmişe uzanıyor. 1708 yılında yayınlanan İngiliz gazetesi Apollo, “1 Nisan’da şakaları yapma geleneği nereden geliyor?” sorusunu gündeme getirmişti, ancak kesin bir yanıt bulmak mümkün olmamıştı. Bu özel günün kaynağı hala gizemini korusa da, geleneğin yüzyıllar boyunca sürdüğünü biliyoruz.
İki Farklı Hikaye
1 Nisan şakalarının kökenine dair iki farklı hikaye öne çıkıyor:
- 1582 Yılında Fransa’daki Takvim Değişikliği: Bu hikayeye göre, 1563’te düzenlenen Trent Konsili, Katolik ülkelerin Jülyen takvimi yerine Gregoryen takvimini kullanmalarını zorunlu kıldı. Fransa Kralı VI. Charles, ülkesinin 1582 yılına kadar bu değişikliği uygulamasını emretti. Ancak bazı vatandaşlar bu emre uymadı. 1 Nisan, Jülyen takvimine göre yeni yılın başlangıcıydı. Bazı kişiler ya değişiklikten haberdar olmadıkları için ya da bu değişikliği benimsemedikleri için 1 Nisan’da yeni yılı kutlamaya devam ettiler. Herkesin aynı takvimi takip etmesini sağlamak amacıyla, eski takvimi takip edenlere şakalar yapılmaya başlandı. 1 Nisan, Paskalya orucunun sona erdiği gün olarak biliniyordu ve bu tarihte balık, popüler bir hediye olarak tercih ediliyordu. Bu nedenle eski takvimi kullananlara sahte bir balık verilmesi eğlenceli bir şaka olarak görülüyordu. Zamanla bu şaka, günümüzde de (özellikle çocuklar arasında) birinin sırtına kağıt bir balık yapıştırma şeklinde uygulandı.
- Antik Roma ve “Hilaria” Günleri: İkinci bir görüş ise, Antik Roma dönemine kadar uzanıyor. O dönemde insanlar, “hilaria” adı verilen eğlenceli günler düzenliyorlardı. Bu günler, düğünler gibi özel etkinliklerin yanı sıra, tanrıların annesi Kibele’yi onurlandırmak amacıyla 25 Mart’ta başlayan 10 günlük festivalin bir parçası olarak kutlanıyordu. Hilaria, oruç, yas ve diğer sıkıcı etkinliklerden sonra insanlara eğlence sunarak, maske takma ve istediklerini taklit etme şansı veriyordu. Bazı tarihçiler, bu günlerin orijinal 1 Nisan Şakası günü olabileceğini öne sürüyor. Ancak bu iddiayı destekleyecek net bir kanıt bulunmuyor. Yılın zamanı itibarıyla benzerlikler olsa da, birini taklit etmek ile birine şaka yapmak arasında büyük bir fark olduğu kesin.
1900’lerin Başında Değişen 1 Nisan Anlayışı
Ancak 1 Nisan günü ve şaka geleneği, 1900’lerin başında büyük bir dönüşüm geçirdi. Önceki yüzyıllarda şakalar daha çok kişisel düzeyde, arkadaşlar arasında ya da sokaktaki yabancılara yapılıyor olsa da, 1900’lerin başlarında gazeteler 1 Nisan’da yalan haberler yayınlamaya başladı. Bu akıma radyo da katıldı ve 1950’lerde televizyon programları da bu eğlencenin bir parçası haline geldi. Günümüzde ise hem büyük şirketler hem de bireyler, genellikle internet üzerinden sahte duyurularla bu özel günü “kutluyorlar.”
