2011 Japonya Depremi ve Dünya’nın Dönüşü Üzerindeki Etkileri
Mart 2011’de, Japonya’nın doğu kıyılarında meydana gelen 9.0 büyüklüğündeki deprem, sadece yıkıcı etkileriyle değil, aynı zamanda Dünya’nın eksenini kaydırması ve günlerin kısalmasına yol açmasıyla da dikkat çekti. Bu felaket, kaydedilen en güçlü depremlerden biriydi ve gezegenimizin eksenini yaklaşık 17 santimetre kaydırarak ana adayı 2,4 metre kadar ileri ittiği düşünülüyor. Diğer büyük depremler gibi, bu olay da Dünya’nın dönüş hızında değişiklikler meydana getirdi. NASA’nın Jet Tahrik Laboratuvarı’ndan Dr. Richard Gross, 2011’de Popular Mechanics’e verdiği bir röportajda, “Depremler, Dünya’nın kütlesini yeniden düzenleyerek onun dönüşünü etkileyebilir. Bu, dönen bir buz patencisinin daha hızlı dönmesini sağlamak için yaptığı şeyle benzer. Patenci, kollarını vücuduna yaklaştırdığında, kütlesini döndüğü eksene daha yakınlaştırır. Depremler de benzer bir etki yaratır; bu deprem, Dünya’nın döngüsünü hızlandırarak günün uzunluğunun biraz daha kısalmasına neden olmuş olmalı.” şeklinde belirtti.
Gross, depremin ardından Dünya’nın kütle dağılımını incelemek için, depremin meydana geldiği bölgelerdeki kütle değişimlerini ve fayların hareketlerini analiz etti: “Ardından açısal momentumun korunumu ilkesi doğrultusunda, Dünya’nın kütlesinin nasıl yeniden düzenlendiğini biliyorsam, onun dönüş hızındaki değişiklikleri de belirleyebilirim.” Sonuç olarak, bu deprem, Dünya’nın dönüşünü yaklaşık 1,8 mikrosaniye hızlandırmış gibi görünüyor. 2004’teki Endonezya depremi de benzer şekilde, Dünya’nın gününü tahminen 2,68 mikrosaniye hızlandırmıştı.
Ancak, depremler, Dünya’nın dönüş hızını etkileyen tek faktör değildir. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden Dr. Benjamin Fong Chao, 2004 Endonezya depreminden sonra, “Kütlenin hareketini içeren herhangi bir dünya olayı, mevsimsel hava koşullarından araba sürmeye kadar, Dünya’nın dönüşünü etkiler.” demiştir. Değişen deniz seviyeleri ve yer yüzündeki kaymalar gibi birçok faktör, Dünya’nın dönme hızını etkileyebilir. Ancak bu faktörler arasında en büyük etkiyi yaratan, Ay’ın Dünya’dan uzaklaşma sürecidir. İki uzay cismi arasındaki etkileşimler nedeniyle, Ay’ın uzaklaşması sırasında zaman zaman hız artışları gözlemlense de, nihayetinde bu durum Dünya’nın yavaşlamasına yol açar.
- Ay’ın yavaş bir şekilde Dünya’dan uzaklaşması, “Ay Çekilmesi” adı verilen bu olayın insanlık ve Dünya üzerindeki etkileri nelerdir?
Bilim insanları, antik mercanların incelenmesiyle Dünya’nın 444 – 419 milyon yıl önce çok daha hızlı döndüğünü belirlemiştir. Mercanlar, her gün büyürken ince bir kalsiyum tabakası bırakırlar. Mercanların, kuru mevsimlerde yağışlı mevsimlere göre daha fazla büyümesi sayesinde, bu kalsiyum karbonat birikintilerinin sayılmasıyla, bir yıl içinde kaç gün geçtiği hesaplanabilir. Araştırma ekibi, bu yöntemi kullanarak, Ay’ın etkisiyle yavaşlamadan önce Dünya’nın 444 – 419 milyon yıl önce yılda 420 gün yaşadığını ortaya çıkarmıştır.
