2022’nin İkinci Güneş Tutulması Bugün Gerçekleşiyor
25 Ekim Salı günü Asya, Afrika ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde gözlemlenebilecek olan parçalı güneş tutulması, gökyüzünde muhteşem bir doğa olayı olarak karşımıza çıkıyor. Bu parçalı güneş tutulmasında Ay, Güneş ve Dünya arasında hareket ederek gölgesini üzerimize düşürmekte. Bu süreçte Güneş’in yalnızca bir bölümü Ay tarafından örtülür; dolayısıyla Güneş diskinin belli bir kısmı karanlık bir şekilde görülebilir. (Yukarıdaki videoda, aydınlık alan gün ışığını temsil ederken, karanlık alan geceyi sembolize ediyor. Yuvarlak ve hareketli gölge ise 25 Ekim’deki parçalı güneş tutulmasının görüleceği alanı göstermektedir.)
1- GÜNEŞ TUTULMASI NEREDEN İZLENEBİLİR?
Bu etkileyici güneş tutulması, İzlanda, Avrupa, Kuzeydoğu Afrika, Ortadoğu, Batı Asya, Hindistan ve Batı Çin gibi bölgelerde gözlemlenebilecek. Türkiye’den de bu doğa olayını izlemek mümkün.
2- GÜNEŞ TUTULMASI TÜRKİYE’DE SAAT KAÇTA GERÇEKLEŞECEK?
Parçalı güneş tutulması, Türkiye saati ile 12:40 ve 15:05 saatleri arasında meydana gelecek. Tutulmanın en yoğun evresi ise 13:50’de gerçekleşecek. Bu süre zarfında Güneş diskinin %50’si Ay tarafından örtülecek. Türkiye’den izlenebilecek bir sonraki büyük Güneş Tutulması ise 2 Ağustos 2027 tarihinde parçalı tutulma olarak gerçekleşecek ve o dönemde Güneş diskinin yaklaşık %80’i örtülmüş olacak.
İLLERE GÖRE GÜNEŞ TUTULMASI SAATLERİ
TÜBİTAK, Türkiye’deki bazı illere göre güneş tutulmasının gözlenebileceği saatler ve Güneş diskinin ne kadar örtüleceğine ilişkin bir tablo hazırladı. Tutulmayı şahsen görmek, bulunduğunuz yere, zamanlamaya ve hava durumuna bağlıdır. Bu linke tıklayarak Timeanddate’in tutulma arama özelliğinden bulunduğunuz konumdaki tutulma saatini ve izleme süresini öğrenebilirsiniz.
3- GÜNEŞ TUTULMASI NASIL İZLENİR?
TÜBİTAK, güneş tutulmasının nasıl izlenmesi gerektiği konusunda şu bilgileri veriyor: “Parçalı tutulmayı gözlemlemek için mutlaka özel olarak üretilmiş Güneş filtrelerine sahip teleskoplar veya ‘Tutulma Gözlüğü’ kullanılmalıdır. Aksi takdirde, filtresiz olarak dürbün, teleskop gibi optik aletlerle Güneş’e doğrudan bakmak göz retinasına ciddi zarar verebilir.” Yani bu eşsiz doğa olayını şahsen izleme şansınız varsa, bazı önlemler almanız gerekecektir. Göz koruması olmadan doğrudan güneşe bakmaktan kaçının. Güvenli bir görüntüleme için güneş tutulması gözlüğü kullanmanız elzemdir.
4- GÜNEŞ GÖZLÜĞÜ İLE GÜNEŞ TUTULMASI İZLENEBİLİR Mİ?
Peki, normal güneş gözlüğü ile güneş tutulması izlenebilir mi? NASA bu soruya kesin bir ‘hayır’ yanıtını veriyor. NASA, “Güneş tutulması gözlükleri, normal güneş gözlükleri ile kıyaslanamaz. Normal güneş gözlükleri, ne kadar karanlık olursa olsun, Güneş’i izlemek için güvenli değildir.” demekte. NASA’nın paylaştığı güneş tutulması gözlükleri, binlerce kat daha karanlıktır ve ISO 12312-2 uluslararası standardını taşımaktadır. Eğer bu tür koruyucu bir ekipman yoksa, tutulmuş Güneş’in güvenli bir şekilde görüntülenmesi için pratik bir yöntem iğne deliği izdüşümüdür. Bu yöntemde, Güneş ışığını küçük bir açıklıktan geçirip Güneş’in görüntüsünü yakındaki bir yüzeye yansıtabilirsiniz. Sırtınızı güneşe dönerek yerdeki gölgeye bakın. Güneş tutulması aşamaları sırasında, bu görüntüler, ekli fotoğrafta gösterildiği gibi Güneş’in hilal şeklini ortaya çıkaracaktır. Ayrıca bir iğne deliği kamerası da yapabilirsiniz. Pratik bir örnek NASA’nın sitesinde yer alıyor.
5- GÜNEŞ TUTULMASI CANLI NASIL İZLENİR?
Hava koşulları uygun olursa, TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin Akdeniz Üniversitesi Yerleşkesi içindeki Bilim Toplum Merkezi (BİTOM), 12:00-15:00 saatleri arasında ziyaretçilere açık olacak ve özel filtreli teleskoplarla bu süreç izlenebilecek. Tutulmanın tamamı ayrıca TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi Youtube kanalından da canlı olarak yayınlanacak. Bunun yanı sıra, Youtube’da da çeşitli canlı yayınlar bulabilirsiniz. Aşağıya 3 örnek ekliyoruz: Greenwich Kraliyet Gözlemevi’nden gökbilimciler parçalı güneş tutulması etkinliğine katılacak. Sanal Teleskop Projesi de 25 Ekim’de canlı yayın yapacak.
6- GÜNEŞ TUTULMASI NEDİR?
Ay, bir yıl içinde Dünya çevresinde yaklaşık on iki kez döner. Ancak Ay’ın yörünge düzlemi ile Dünya’nın yörünge düzlemi arasında beş derecelik bir açı bulunmaktadır. Bu nedenle her seferinde Ay Güneş’in tam önünden geçmez. Ayın eksen eğikliği ve yörüngesindeki yapısı nedeniyle güneş tutulmaları her yıl en az iki, en fazla beş kez gözlemlenir. Peki, güneş tutulması nedir? Güneş tutulması, Ay’ın Dünya ile Güneş arasına girmesi sonucu Güneş’i kısmen veya tamamen örtmesiyle oluşan bir doğa olayıdır. Parçalı güneş tutulması ise Ay’ın Güneş’in yalnızca bir bölümünü örtmesi sonucunda meydana gelir.
