Satürn’ün Gizemli Halkaları ve Koyu Parçalar
Uzay keşif tarihindeki önemli anlardan biri, Voyager 2 uzay sondasının 1984 yılında Satürn’ün yanından geçişiyle yaşandı. Bu misyon, gaz devinin daha önce hiç görülmemiş çözünürlükteki etkileyici fotoğraflarını çekerek bilim dünyasına büyük katkı sağladı. Voyager 2, keşfedilmemiş bir halka-çobanı uydusunun etkisiyle gezegenin halkalarında oluşan dalgalanmaları tespit etmenin yanı sıra, Satürn’ün halkalarındaki garip karanlık “parçaların” görüntülerini de yakaladı.
Bu ilginç özellikler, daha sonra Cassini uzay aracı tarafından da incelendi. Ayrıca, Hubble’ın Dış Gezegenler Atmosfer Mirası (OPAL) programı kapsamında, NASA’nın Hubble Uzay Teleskobu, güneş sisteminin gaz devleri üzerindeki hava durumunu izlemek amacıyla defalarca fotoğraf çekti. Koyu renkli parçalar, halkaların sürekli bir özelliği olmamakla birlikte, Satürn’ün etrafında iki veya üç dönüş boyunca kalabilmektedir. Küçük görünmelerine rağmen, bu parçaların genişliği ve uzunluğu, Dünya’nın çapından daha büyük olabilmektedir.
Hubble tarafından yapılan bu gözlemler, halkaların sıklığının Satürn’ün uzun mevsimlerine göre değiştiğini ve özellikle gezegenin yaz mevsiminde daha belirgin hale geldiğini ortaya koydu. NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden OPAL programının baş bilim insanı Amy Simon, Hubble’ın Ekim 2023’te koyu parçaların yeni görüntülerini çekmesinin ardından, “maksimum parça faaliyeti beklediğimiz Satürn ekinoksuna doğru gidiyoruz” ifadesini kullandı. Simon, “önümüzdeki birkaç yıl içinde daha yüksek frekanslı ve daha koyu şeritlerin ortaya çıkacağını” belirtti.
Bu koyu renkli parçaların nasıl oluştuğu konusunda mevcut teorilerden biri, parçaların Satürn’ün güçlü manyetik alanına bağlı olduğudur. Simon, “Önde gelen teori, parçaların Satürn’ün güçlü manyetik alanıyla bir tür güneş etkileşimi sonucu oluştuğu yönündedir” dedi. Satürn’ün Güneş etrafındaki dönüşü yaklaşık 29,4 Dünya yılı sürmektedir. Gezegenin, Dünya’ya benzer bir eğime sahip olması, Satürn’de yaklaşık yedi yıl süren uzun kışlar ve yazların yaşanmasına neden olur.
Mevcut hipotez, halkaların Güneş’e doğru daha fazla eğildiğinde, Satürn’ün manyetik alanının güneş rüzgarı tarafından bombalanarak daha fazla halka oluşmasına yardımcı olduğu yönündedir. Bilim insanları, bu koyu parçaların nasıl meydana geldiğini kesin olarak bilmemekle birlikte, güneş rüzgarı ile manyetik alan arasındaki etkileşimin, halkalar üzerinde buz veya toz kaldırarak elektrostatik bir etki oluşturduğuna ve bu sayede bu parçaların oluştuğuna şüpheyle yaklaşmaktadır.
