Mars’ın Tharsis Platosunda Yeni Bir Yanardağ Keşfi
Mars’ın Tharsis platosunda, devasa bir yanardağ keşfedildi ve bu, bölgedeki bilinen dördüncü yanardağ olma özelliğini taşıyor. 9.022 metre yüksekliğindeki bu yanardağ, ağır bir şekilde aşınmış görünmesine rağmen, Tharsis bölgesinin görüntülerine dahil olmasına rağmen şimdiye kadar incelenmemişti. Araştırma ekibi, yanardağın tabanına yakın bölgelerde gömülü buzul kalıntılarına benzeyen yapılar da tespit etti. Bu durumun, yanardağı uzaylı yaşam izlerini araştırmak için önemli bir lokasyon haline getirebileceği düşünülüyor.
Bu heyecan verici keşif, Teksas’ta gerçekleştirilen 55. Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı’nda duyuruldu. Yanardağa geçici olarak Noctis Mons adı verildi; bu isim, Noctis Labyrinthus’un labirent benzeri jeolojisine atıfta bulunuyor. Yanardağ, NASA’nın Viking yörünge araçları, Mars Keşif Yörünge Aracı ve ESA’nın Mars Express yörünge aracı gibi birçok Mars yörünge aracından elde edilen verilerle ortaya çıkarıldı.
SETI Enstitüsü’nde gezegen bilimci olan ve bu çalışmanın baş yazarlığını üstlenen Pascal Lee, bir enstitü yayınında şunları belirtti: “Bu, Mars’ın tarihsel evrimini incelemek için, iç yapısının farklı bölümlerini araştırmak, örnek almak ve tarihlendirmek üzere keşfe çıkabileceğiniz, araç sürebileceğiniz veya havadan gözlemleyebileceğiniz kadar derinden aşınmış eski ve uzun ömürlü bir yanardağdır.” Ayrıca, “Yanardağ, ısının su ve buzla etkileşimi açısından zengin bir geçmişe sahip, bu da burayı astrobiyoloji ve yaşam belirtileri arayışımız için kritik bir alan haline getiriyor.”
Keşfedilen yanardağ, Mars’taki devasa kanyon sistemi Valles Marineris’in batı ucunda konumlanıyor. Basın açıklamasına göre, “Mars’ın ekvatorunun yakınında açıkça gizlendiği” ifade edildi. Ekip, yanardağın katmanlı lav, buz ve piroklastik malzemeden oluşan bir kalkan yapısına sahip olduğunu düşünüyor. Yanardağda meydana gelen faylar ve çatlaklar, lavın yükselmesine neden oldu ve bu süreç, termal erozyona yol açarak yanardağın bazı kısımlarının çökmesine sebep oldu.
Yeni keşfedilen yanardağ, yükseklik açısından Everest Dağı’ndan (8.839 metre) biraz daha yüksek olmakla birlikte, Mars’taki devasa Olympus Mons yanardağıyla karşılaştırıldığında oldukça küçük kalıyor; Olympus Mons, 25.75 kilometre yüksekliğiyle Mars’ın Arizona eyaleti büyüklüğünde bir alana yayılmıştır. Ekip, geçtiğimiz yıl jeolojik açıdan genç bir bölgede kalıntı bir buzul buldu ve bu bulgu, soğuk, kurak ve genel olarak misafirperver olmayan bir ortamda gelecekte insan yerleşimi için umut verici bir işaret olarak değerlendirildi. Bu bulgu, geçtiğimiz yıl Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı’nda kamuoyuna açıklandı.
Lee, daha fazla araştırma gerçekleştirdikten sonra, “Devasa ve derinden aşınmış bir yanardağın içinde olduğumuzu keşfettik” dedi ve ekledi: “Son olarak, Mars’ın nispeten sıcak bir ekvator bölgesinde buzul buzunun hala yüzeye yakın bir yerde korunması, bu yeri robotik ve insanlı keşifler için oldukça cazip hale getiriyor.”
Mars yüzeyinin yakınında korunan bir buzul bulunması, insan yerleşimi için ilgi çekici bir alan oluşturacaktır. Eğer insanlık diğer gezegenlere, hatta belki de Güneş Sistemi’nin dışına keşif gezileri düzenlemek ve yerleşmek istiyorsa, Mars’ta yiyecek, su ve hava üretimi gibi konuların çözülmesi kritik bir öneme sahip olacaktır. Bilim insanlarının gözlemlediği kadarıyla, Mars’taki yanardağlarda Dünya’da alışık olduğumuz devasa patlamaların meydana gelmediği görülüyor. Ancak gezegen, sismik açıdan aktif olmaya devam ediyor. Örneğin, 2022 yılında, artık görevini sonlandıran InSight iniş aracı, sismik verilerde potansiyel magma işaretleri tespit etti.
