Türbülans ve Uçuş Güvenliği
Hava yolculuklarında sık karşılaşılan can sıkıcı bir durum olan türbülans, bazen ciddi problemlere yol açabilir. En kötü senaryolarda, türbülans uçakları öylesine şiddetli sarsabilir ki, uçak aniden 30 metreye kadar yükselip alçalabilir. Geçtiğimiz günlerde, Singapur Havayolları’na ait bir uçuş, aşırı türbülansa maruz kalarak bir yolcunun hayatını kaybetmesine ve birçok kişinin yaralanmasına neden oldu. Bu olay sonrasında uzmanlar, bu korkutucu ve öngörülemez hava olayı hakkında açıklamalarda bulundular.
Araştırmacılar, iklim değişikliği nedeniyle hava modellerinin sürekli değiştiği ve bu durumun şiddetli türbülansı daha yaygın hale getirdiği konusunda uyarılarda bulunuyorlar.
Türbülans Nedir?
Eğer daha önce bir uçak yolculuğu yaptıysanız, muhtemelen türbülansla karşılaşmışsınızdır. Uçak sarsılır, yukarı ve aşağı hareket eder, içecekler dökülür ve koridorda yürümek neredeyse imkansız hale gelir. Türbülans, temel olarak hava akışıyla ilgili bir olaydır. Uçak, hava girdapları ve dalgaları olan bir bölgeye girdiğinde türbülans yaşanır. Bu hava bozulmaları, uçağın fırtınalı denizdeki bir tekne gibi itilmesine neden olur. Türbülans, irtifanın az miktarda değiştiği “hafif” türden sorunlara yol açabileceği gibi, uçağın şiddetle sarsıldığı ve neredeyse kontrol edilemez hale geldiği “şiddetli” türde sorunlara kadar varabilir. En uç durumlarda, bu sadece uçuşu rahatsız edici hale getirmekle kalmaz, aynı zamanda uçağın yapısal hasar görmesine ve yolcuların yaralanmasına neden olabilir.
Türbülans Neden Olur?
Türbülans olarak hissettiğimiz dalgalı hava, tek bir nedene bağlı değildir ve çeşitli kaynaklardan gelebilir. Bunlar, doğal olaylar olan atmosferik rüzgar modelleri gibi olabileceği gibi, diğer uçakların bıraktığı izlerden de kaynaklanabilir. Şiddetli türbülansın en yaygın nedenlerinden biri, dağlar ve diğer fiziksel engellerin çevresinde sıkça görülen mekanik türbülans‘tır. Mekanik türbülansı, sahildeki kayalara çarpan dalgalar gibi düşünebilirsiniz. Düzgün gelen dalga kayaya çarptığında parçalanır ve dağılır; rüzgar dağlara çarptığında benzer bir durum ortaya çıkar ve “dağ dalgaları” adı verilen oluşumlar meydana gelir. Bu parçalanmış hava akımları, uçmaya çalışan uçakları sarsan türbülanslı hava cepleri oluşturur.
Ancak en şiddetli türbülanslar genellikle dikey hava akımları yaratan fırtınalar tarafından oluşturulmaktadır. ABD Ulusal Hava Servisi’nin bildirdiğine göre, bu dikey akımlar uçakların aniden 600 ila 1.830 metre arasında yükselmesine veya alçalmasına neden olabilir. Fırtınalar olmadan bile, ticari uçaklar jet akımları olarak bilinen güçlü hava akımlarıyla karşılaşabilirler. Bu dar hava bantları, gezegenin etrafında uçakların uçtuğu yüksekliklerde 442 km/saat hızla hareket eder. Hızla hareket eden jet akımları ile çevresindeki hava arasındaki fark, uçaklar üzerinde büyük etkiye sahip son derece değişken hava cepleri oluşturur.
Singapur Havayolları Olayı
Geçtiğimiz günlerde meydana gelen olayda, Singapur Havayolları tarafından işletilen bir Boeing 777 uçağı, 211 yolcu ve 18 mürettebatla Birleşik Krallık’ın Heathrow Havalimanı’ndan ayrılarak Singapur’a doğru yola çıktı. Ancak, Myanmar hava sahası yakınlarında uçuş, sert tropikal fırtınalarla sarsılan bir bölgede aşırı türbülansa yakalandı. Raporlara göre, uçak aşırı türbülans nedeniyle 9.450 metre irtifada birkaç dakika boyunca savrulduktan sonra hızla alçaldı. Tropikal fırtınadan kaynaklanan yükselen hava akımlarının, uçağı zorla alçaltan şiddetli türbülansa neden olduğu düşünülüyor. Ancak, bir yolcunun hayatını kaybettiği ve daha fazlasının yaralandığı bu trajik olayın neden olduğu türbülansın tam analizi biraz zaman alacak gibi görünüyor.
Singapur Havayolları, Facebook’ta yayınladığı bir açıklamada, “Singapur Havayolları’nın 20 Mayıs 2024’te Londra (Heathrow) ile Singapur arasında faaliyet gösteren #SQ321 uçuşu, yolda şiddetli türbülansla karşılaştı. Boeing 777-300ER’de bir ölüm ve birkaç yaralı olduğunu doğrulayabiliriz. Toplamda 211 yolcu ve 18 mürettebat vardı.” şeklinde ifade etti. Yolcunun ölümüne neyin neden olduğu bu açıklamada yer almasa da, düşen nesnelerden kaynaklanmış olabileceği düşünülüyor. Uçakta tüm cisimlerin sağlam bir şekilde sabitlenmesi, bu tür kazaların engellenmesi açısından son derece önemlidir.
Yaralanmaların Kaynağı: Türbülans
Türbülans, havadayken ciddi yaralanmaların en yaygın kaynağı olmaktadır. ABD Federal Havacılık İdaresi’ne (FAA) göre, 2009 ile 2022 yılları arasında türbülans nedeniyle 163 ciddi yaralanma kaydedilmiştir. Ancak, FAA yaralanmaları yalnızca “kişinin 48 saatten fazla hastaneye yatırılmasını gerektirdiğinde” veya kemik kırıkları, organ hasarı, kanama ya da ciddi yanıklarla sonuçlandığında ciddi olarak kabul etmektedir. Diğer yaralanmaların rapor edilmemesi nedeniyle, türbülans nedeniyle yaşanan yaralanma sayılarının muhtemelen daha yüksek olduğu düşünülmektedir.
