Fas’taki Fezouata Shale’de Yeni Eklembacaklı Keşifleri
Fas’taki Fezouata Shale bölgesinde yapılan yeni keşifler, bu alanda bulunan eklembacaklı fosillerinin boyutlarının beklenenden çok daha büyük olduğunu ortaya koyuyor. Modern eklembacaklıların atalarının, geçmişte 2 metreye kadar uzandığı anlaşılıyor. Günümüzde örümcekler, midyeler ve kırkayaklar gibi çeşitli eklembacaklılar, genellikle bol ve çeşitli olmalarıyla bilinse de, devasa boyutlara ulaşanları oldukça nadirdir.
Fas’ın Cezayir sınırına yakın bir noktada bulunan Taichoute, yaklaşık 470 milyon yıl önceki yukarı Floian Aşamasından kalma zengin bir fosil örneğine ev sahipliği yapmaktadır. Bu bölgede daha önce benzer yaşta çok az yerin bulunması ve Taichoute’deki fosillerin üç boyutlu olarak korunmuş olması, araştırmacılar için büyük bir fırsat sunuyor. Scientific Reports’ta yayımlanan bir çalışmada, bu alandaki ilk bulguların yanı sıra, diğer jeolojik oluşumlardan nasıl farklılık gösterdiği ele alınıyor.
Fezouata Shale, paleontologlara erken Ordovisiyen Dönemi’ne dair nadir gözlemler sunması nedeniyle son zamanlarda dünyanın en önemli 100 jeolojik alanından biri olarak kabul edilmiştir. Bu bölge, modern türlerin atalarının daha kolay tanınmaya başladığı Kambriyen Dönemi’nde ortaya çıkan türlerin şaşırtıcı çeşitliliği sırasında oluşmuştur. Ancak Taichoute, daha önce incelenen yatakların 80 kilometre kuzeydoğusunda yer alarak önemli farklılıklar sunmaktadır.
Lozan Üniversitesi’nden Dr. Farid Saleh, bu yerin özelliklerinin tamamen yeni olduğunu belirtiyor: “Bu yerle ilgili her şey yenilikçi – sedimantolojisi, paleontolojisi ve hatta fosillerin korunması – Fezouata Biota’nın Dünya’daki geçmiş yaşam anlayışımızı tamamlamadaki önemini daha da vurguluyor“. Dr. Saleh, benzer büyüklükteki eklembacaklıların daha önceki keşiflerin izole örnekler olmadığını öne sürmektedir.
Taichoute’de bulunan örneklerin neredeyse yarısı, eklemli uzuvlara ve sertleştirilmiş ancak esnek dış iskelete sahip gerçek eklembacaklılardan (arthropoda) oluşuyor. Bu durum, önceki üç Fezouata bölgesine göre çok daha yüksek bir oranı temsil ediyor. Sonraki en yaygın fosil grubu ise, soyu tükenmiş bir süzücü grubu olan Graptolitlerdir.
Exeter Üniversitesi’nden Dr. Xiaoya Ma, Taichoute’deki örnekleri tanımlamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu, bazı türlerin diğer Fezouata bölgelerinden bilinen türler olabileceğini ekliyor. Ma, “Yine de, büyük boyutları ve serbest yüzme yaşam tarzları, bu ekosistemlerde benzersiz bir rol oynadıklarını gösteriyor” diyor. Ayrıca Taichoute’de, daha önce Fezouata yataklarında hiç bulunmayan trilobit türleri de keşfedilmiştir.
Bu tortul bölge, o zamanlar Güney Kutbu’na yakın sığ bir denizde yaşayan hayvanları barındırıyordu. Taichoute fosilleri, daha önce keşfedilen yerlerden birkaç milyon yıl daha genç ve farklı koşullar altında tortulara gömülmüştür. Lozan Üniversitesi’nden Dr. Romain Vaucher, “Kalıntılar, su altı heyelanları tarafından nispeten derin bir deniz ortamına taşındı. Bu, fırtına birikintileri tarafından daha önceki sığ ortamlardaki korunmuş kalıntı keşiflerinden oldukça farklıdır” diyor.
Taichoute örneklerinin daha büyük olmasının sebebinin zaman aralığı mı yoksa daha derin sularda yaşamalarından mı kaynaklandığı henüz net değildir. Ayrıca bu alanda, eklembacaklıların parçalarına bağlı brakiopodlarla örnekler arasındaki ilişki hakkında da bazı bilgiler ortaya çıkmıştır. Bu durum, dönemin devlerinin öldüğünde, altındaki sakinler için bir besin kaynağı haline geldiğini göstermektedir. Bu besin ağı, günümüzde balinaların öldükten sonra deniz tabanında bir yaşam patlaması yaratmalarına benzer bir yapıyı işaret ediyor. Makale, Scientific Reports dergisinde Açık Erişim olarak yayımlanmıştır.
