2022 Yılı Ücret Artışları ve 2023 Beklentileri
Capital Dergisi’nden Ayçe Tarcan Aksakal’ın haberine göre, 2022 yılı, ücretler konusunda olağanüstü bir yıl olarak kayıtlara geçti ve birçok öngörü ile varsayımı alt üst etti. Hızla artan enflasyon ve alım gücündeki değişimler, birçok şirketin planlanan zam dönemini beklemeden çalışanlarına destekleyici uygulamalar ve ara zamlar sunmasına yol açtı. Bu durum, her sektörde şirketlerin yılda 2, 3 hatta 4 kez ücret düzenlemesine gitmesine neden oldu.
2023 yılı itibarıyla asgari ücret, bir önceki yıla göre %100 artışla 8 bin 506 TL olarak belirlendi. Memur ve emekli maaşları ise %30 oranında artırıldı. Asgari ücretin, beyaz yakalıların maaşlarını nasıl etkileyeceği, bu yıl en çok merak edilen konular arasında yer alıyor. Çünkü asgari ücretteki artış, diğer kademelere aynı oranda yansıtılamıyor; tabandan tavana çıkıldıkça zam oranları azalmaktadır. Ancak, 2023’te özel sektörde yine de büyük bir zam beklentisi mevcut. Bununla birlikte, artış oranının asgari ücret artışı ve enflasyon seviyesinin altında kalacağına dair endişeler de yaygın.
Türkiye’nin en büyük 500 şirketini kapsayan 2023 ücret araştırması, son iki yıla göre önemli değişikliklere işaret ediyor. Bir yandan, en büyük şirketlerde bile zam belirsizliği yaşanırken, diğer yandan 2022’ye kıyasla zam oranlarında dikkat çekici bir artış gözlemleniyor. 2022 yılında özel sektörde yapılan ara zamlarla birlikte toplam ücret artışı ortalama %40-65 aralığında gerçekleşti. Ancak e-ticaret ve teknoloji alanlarında bazı şirketler, %100’ün üzerinde maaş artışı yapılan örnekler de sundu. Bu yıl ise zam oranlarının enflasyonun altında kalması bekleniyor.
489 firmanın katıldığı Mercer 2023 Ücret ve Yan Haklar Araştırması’na göre, 2023 yılında şirketlerin çalışanlarına yapması beklenen toplam ücret artış oranı %61 olarak öngörülüyor. Bu ay içinde yapılacak ücret artış oranının ise ortalama %43 olacağı tahmin ediliyor. Mercer Türkiye CEO’su Dinçer Güleyin, yüksek enflasyon ve asgari ücret artışlarının yeni mezun ücret seviyesini yukarı yönlü etkilediğini, ancak organizasyonlardaki üst seviye rollerde benzer seviyelerde artışlar yapılmadığını belirtiyor.
MAKAS DARALIYOR
Asgari ücret artışları, diğer kademelere orantılı olarak yansıtılamıyor. Mavi yaka ve giriş seviyesindeki ücret artışları, yöneticilerin zam oranlarının çok üzerinde gerçekleşiyor. Bu durum, yeni mezun ile genel müdür arasındaki ücret makasının daralmasına sebep oluyor. Mercer’ın araştırması, Türkiye’de yeni mezun ile genel müdür arasındaki ücret makasının daraldığını ortaya koyuyor. 2021 yılında genel müdür ile yeni mezun arasında 16 kat fark varken, bu rakam günümüzde 14 kat seviyesine gerilemiş durumda.
REKOR OTOMOTİVDE
Mercer 2023 Ücret ve Yan Haklar Araştırması’na göre bu yıl en yüksek ücret artışının %70,5 ile otomotiv sektöründe olması bekleniyor. Otomotivin ardından en yüksek zam oranlarının olacağı sektörler ise enerji, üretim, otomotiv tedarik sanayi, maden ve metal, lojistik ve finansal hizmetler olarak sıralanıyor. Bu sektörlerin çoğunda zam oranlarının %65’in üzerinde olması öngörülüyor. Bilişim, yapay zeka, telekomünikasyon, hızlı tüketim, bankacılık, otomotiv, enerji, gıda, ilaç ve üretim sektörlerinde ücret artışlarının daha yüksek olacağı belirtiliyor. Fortune Danışmanlık Kurucusu Ayşen Arıduru, “Turizm, sigorta, sağlık, inşaat, eğitim, iletişim ve hizmet sektörlerinde ücret artışlarının daha düşük olacağını” ifade ediyor.
DÖVİZLE MAAŞA GEÇİŞ
Özellikle BT gibi teknoloji alanlarında, yönetim, şirket değerlemesi, kripto para, fintek gibi kritik pozisyonlarda dövizle maaş veren şirketlerin sayısı artış göstermekte. Döviz vermeyen firmalar ise maaşları Euro veya dolar kuruna endeksli bir şekilde belirliyor.
EYT BELİRLEYİCİ OLACAK
Doğan Holding İK Başkan Yardımcısı Şebnem Bezmen, bu yıl EYT’nin gündeme gelmesiyle birlikte, bu kapsama giren özellikle kritik rollerde çalışan yüksek potansiyelli ve performanslı bireyler için farklı uygulamaların hayata geçirileceğini belirtiyor. “EYT, farklı yan haklar ve ücret yönetimi süreçlerini doğurabilir” diyen Bezmen, bu çalışanların emekli olmaması için daha yüksek ücretlerin sağlanması ya da sağlık planlarının farklı bir şekilde yönetilmesinin gündeme gelebileceğini ifade ediyor. Rekabetçi iş piyasası ve yüksek enflasyon, işverenleri yalnızca yetenekleri kendi organizasyonlarına çekmekle kalmayıp, aynı zamanda onları elde tutmak için ücret ve yan haklarını yeniden gözden geçirmeye zorlamaktadır. Bezmen, “Pandemi döneminde çalışanlara sağlanan yan hakların, bireylerin duygusal, sosyal ve finansal sağlığı üzerine kurgulanmaya başlandığını ve bu yaklaşımın devam edeceğini düşünüyoruz.” diyor.
BANKALARDA ZAM ORANLARI NETLEŞMEYE BAŞLADI
Çalışanlar, ocak ayı maaşlarına yansıyacak zam oranlarını beklerken, bazı bankalarda yeni maaşlar açıklanmaya başladı. İş Bankası yönetimi, 2023 yılı için çalışanlarına ortalama %51,28 zam yaptı. Ayrıca, çalışanlara aylık verilen 2000 TL Maxi Puan da 3285 TL’ye çıkarılarak, toplam zam oranı %67’ye ulaşmış oldu. Banka, yemek ücretini günlük 128 liraya yükseltirken, en düşük çalışan maaşını yan ödemelerle birlikte 18 bin TL’ye çıkardı. Öz Finans-İş Sendikası Genel Başkanı Ahmet Eroğlu, Ziraat, Halk ve Ziraat Katılım bankalarında çalışanların ücretlerine %55 zam yapıldığını bildirdi.
SEKTÖRLERE GÖRE MAASLAR VE ZAM TAHMİNLERİ
| (500 büyük şirket, aylık net, TL) | ||
| Pozisyon | 2023 | |
| Üst düzey yönetim | Minimum | Maksimum |
| Yönetim kurulu başkanı | 115.000 | 435.000 |
| Yönetim kurulu üyesi | 45.000 | 250.000 |
| Genel müdür | 76.000 | 350.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 58.500 | 170.000 |
| İnsan kaynakları | ||
| İnsan kaynakları direktörü | 50.000 | 140.000 |
| İnsan kaynakları müdürü | 32.500 | 75.000 |
| Yetenek gelişim yöneticisi | 24.500 | 45.000 |
| İnsan kaynakları uzmanı | 14.000 | 27.500 |
| Kalite yöneticisi | 15.000 | 37.000 |
| Bordro uzmanı | 12.500 | 25.500 |
| Bilgi işlem | ||
| Bilgi teknolojileri direktörü | 57.000 | 200.000 |
| Bilgi işlem müdürü | 35.500 | 110.000 |
| Üst düzey sistem programcısı | 32.500 | 75.000 |
| Analist programcı | 23.000 | 60.000 |
| Sistem analisti | 19.500 | 57.500 |
| Network mühendisi | 19.000 | 48.500 |
| PC destek yöneticisi | 15.000 | 35.000 |
| Sistem operatörü | 14.500 | 30.000 |
| Teknik destek operatörü | 13.000 | 27.000 |
| Satış | ||
| Satış direktörü | 45.000 | 190.000 |
| Satış müdürü | 27.500 | 122.500 |
| Bölge satış müdürü | 24.500 | 74.500 |
| Satış temsilcisi/yöneticisi | 14.500 | 44.000 |
| Telesatış operatörü | 10.000 | 22.500 |
| Pazarlama | ||
| Pazarlama direktörü | 54.000 | 145.000 |
| Ürün grup müdürü | 33.000 | 90.000 |
| Ürün müdürü | 21.000 | 65.000 |
| Halkla ilişkiler müdürü | 21.000 | 52.500 |
| Müşteri ilişkileri yöneticisi | 20.000 | 48.000 |
| Pazarlama araştırma uzmanı | 14.250 | 34.500 |
| Halkla ilişkiler uzmanı | 14.250 | 29.500 |
| Hukuk & İdari işler | ||
| Hukuk müşaviri | 35.150 | 160.000 |
| Kıdemli avukat | 24.000 | 65.000 |
| Avukat | 16.500 | 24.500 |
| İdari işler müdürü | 21.000 | 37.500 |
| İdari işler yöneticisi | 18.000 | 27.500 |
| İdari işler uzmanı | 11.500 | 18.500 |
| Bina yöneticisi | 12.500 | 19.000 |
| Bina yönetim uzmanı | 10.500 | 16.000 |
| Finans | ||
| Finans direktörü | 45.000 | 160.000 |
| Mali işler müdürü | 35.000 | 75.000 |
| Muhasebe müdürü | 32.500 | 55.000 |
| Bütçe kontrol müdürü | 22.500 | 44.500 |
| Bütçe uzmanı | 17.500 | 27.500 |
| Finans analisti | 22.500 | 35.000 |
| Muhasebe şefi | 20.000 | 32.500 |
| Muhasebe uzmanı | 13.000 | 25.000 |
| Muhasebe elemanı | 10.000 | 15.000 |
| Satın alma ve lojistik | ||
| Satınalma ve lojistik direktörü | 37.500 | 120.000 |
| Satınalma müdürü | 18.500 | 48.500 |
| Satınalma yetkilisi | 14.500 | 32.500 |
| Lojistik yetkilisi | 12.500 | 27.500 |
| İthalat uzmanı | 12.500 | 22.500 |
| Üretim | ||
| Üretim direktörü | 43.500 | 110.000 |
| Fabrika müdürü | 38.000 | 97.500 |
| Üretim müdürü | 25.500 | 67.500 |
| Kalite müdürü | 18.500 | 45.000 |
| Üretim şefi | 14.500 | 35.000 |
| Endüstri mühendisi | 12.500 | 27.500 |
| Üretim planlama uzmanı | 12.500 | 25.000 |
Kaynak: İK şirketlerinin verileri ve Capital’in araştırması dikkate alınarak Türkiye’nin en büyük 500 şirketindeki ücretleri yansıtacak şekilde oluşturulmuştur.
İŞE YENİ GİRENLER NE BEKLİYOR?
| İşe yeni girenleri ne bekliyor? (Aylık net maaş, TL) | ||
| Eğitime göre | Minimum (%) | Maksimum (%) |
| Üniversite | 11.500 | 17.000 |
| Yüksek lisans | 14.500 | 24.500 |
| Doktora | 16.000 | 27.500 |
Not: Ücretler Türkiye’nin 500 büyük şirketi dikkate alınarak hesaplanmıştır.
SEKTÖRLERE GÖRE ÜCRETLER:
| Sektörlere göre ücretler (aylık net, TL) | ||
| Tekstil – İhracat | 2023 minimum | 2023 maksimum |
| Genel müdür | 48.000 | 192.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 72.000 |
| Müdür | 18.000 | 45.000 |
| Uzman | 10.000 | 21.000 |
| Bankacılık | ||
| Genel müdür | 150.000 | 387.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 97.500 | 167.500 |
| Müdür | 31.500 | 85.000 |
| Şube müdürü | 24.750 | 55.000 |
| Uzman | 11.250 | 22.000 |
| Reklam | ||
| Genel müdür | 57.000 | 135.000 |
| Kreatif direktör | 42.000 | 102.000 |
| Art direktör | 35.000 | 91.000 |
| Müşteri ilişkileri direktörü | 33.000 | 68.000 |
| İlaç | ||
| Genel müdür | 107.000 | 330.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 78.000 | 165.000 |
| Müdür | 32.000 | 85.000 |
| Uzman | 15.500 | 35.000 |
| Satış temsilcisi | 12.500 | 21.000 |
| Perakende | ||
| Genel müdür | 63.000 | 185.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 102.500 |
| Müdür | 19.500 | 45.500 |
| Mağaza yöneticisi | 18.000 | 31.500 |
| Uzman | 10.000 | 17.500 |
| Turizm | ||
| Genel müdür | 40.500 | 135.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 33.000 | 87.500 |
| Müdür | 18.750 | 44.500 |
| Uzman | 12.000 | 23.500 |
| Hızlı tüketim | ||
| Genel müdür | 64.500 | 210.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 39.000 | 92.000 |
| Müdür | 20.250 | 56.000 |
| Uzman | 11.000 | 26.500 |
| Enerji | ||
| Genel müdür | 82.500 | 280.000 |
| Genel müdür yardımcısı | 38.250 | 201.250 |
| Müdür | 24.000 | 119.000 |
| Uzman | 12.000 | 41.125 |
| Bilişim/Telekom | ||
| Genel müdür | 81.000 | 297.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 47.250 | 145.000 |
| Müdür | 30.000 | 95.000 |
| Uzman | 12.000 | 42.000 |
| Otomotiv | ||
| Genel müdür | 87.000 | 253.750 |
| Genel müdür yardımcısı | 62.250 | 152.250 |
| Müdür | 27.000 | 82.000 |
| Mühendis | 16.500 | 35.000 |
| Uzman | 12.500 | 33.250 |
| İnşaat/konut | ||
| Genel müdür | 47.250 | 202.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 37.500 | 97.500 |
| Proje müdürü | 22.500 | 85.000 |
| Uzman | 12.500 | 37.500 |
| Özel sağlık | ||
| Genel müdür | 61.500 | 237.500 |
| Genel müdür yardımcısı | 51.750 | 140.000 |
| Müdür | 26.250 | 87.500 |
| Uzman doktor | 23.500 | 95.000 |
| Uzman | 12.500 | 33.500 |
Not: Ücretler Türkiye’nin 500 büyük şirketi dikkate alınarak hesaplanmıştır.
2023 İÇİN 14 SEKTÖRDE ZAM ORANI TAHMİNLERİ:
| 2023 için 14 sektörde minimum-maksimum zam oranı tahmini | ||
| Sektör | Minimum (%) | Maksimum (%) |
| Bilişim-internet | 32,5 | 67,0 |
| İlaç ve sağlık | 29,5 | 59,0 |
| Hızlı tüketim | 33,5 | 66,5 |
| Tekstil | 17,5 | 44,5 |
| Gıda | 35,0 | 66,5 |
| Danışmanlık | 28,5 | 55,0 |
| Enerji | 34,0 | 67,5 |
| Üretim | 29,0 | 60,5 |
| Lojistik | 27,0 | 55,0 |
| Bankacılık | 36,0 | 67,5 |
| Otomotiv | 25,0 | 57,5 |
| İnşaat-gayrimenkul | 17,5 | 51,5 |
| Sigorta | 34,0 | 62,5 |
| Turizm | 25,0 | 55,5 |
| Kaynak: Datassist |
2023 BEKLENEN ORTALAMA ÜCRET ARTIŞI:
| SEKTÖR | 2023 BEKLENEN ORTALAMA ÜCRET ARTIŞI |
| Otomotiv Ana Sanayi | 70,5 |
| Enerji | 68,6 |
| Üretim | 67,3 |
| Otomotiv Tedarik Sanayi | 67,1 |
| Maden & Metal | 66,8 |
| Lojistik | 66,3 |
| Finansal Hizmetler | 65,4 |
| Teknoloji | 62,5 |
| Sigorta | 61,2 |
| Kimya | 60,3 |
| Holdingler | 57,8 |
| Tüketici Ürünleri | 57,2 |
| Perakende | 56,8 |
| Kaynak: Mercer |
