İnsanların büyük bir kısmı, çeşitli eylemleri gerçekleştirmek için genellikle bir elini diğerine tercih eder. Bu durum, insan nüfusunun yaklaşık %90’ının sağ elini baskın el olarak kullanmasıyla kendini gösterir. Yaklaşık %10 ila %13 arasında bir kesim ise solaktır. İlginç bir şekilde, erkeklerin solak olma olasılığı kadınlara göre üç kat daha fazladır. Bunun yanı sıra, yalnızca birkaç insan iki elini de eşit yetkinlikte kullanabilmektedir.
Uzun bir süre boyunca, “el baskınlığının” sadece insanlara özgü olduğu düşünülmüştü. Ancak, son yıllarda yapılan araştırmalar, el tercihi olgusunun memeliler arasında yaygın bir özellik olabileceğini ortaya koymaktadır. Özellikle evcil köpeklerin hangi pençeyi tercih ettiğini belirlemek için geliştirilmiş çeşitli testler bulunmaktadır. Bu testler, köpeklerin bir oyuncağı sabitleme, bir kabın içindeki yiyeceğe ulaşma veya vücutlarına yapışmış nesneleri çıkarma gibi görevleri içermektedir.
- Bir oyuncağı sabitleme
- Yiyecek ikramına uzanma
- Vücuda yapışmış nesneleri çıkarma
Diğer göstergeler arasında, merdivenlerden inmek için atılan ilk adımın ya da bir isteğe bağlı olarak hangi patinin verildiğinin kaydedilmesi de bulunmaktadır. Bu görevleri kullanan araştırmaların bulguları, bir dereceye kadar farklılık göstermektedir. Ancak, yakın tarihli bir meta-analiz, genel olarak köpeklerin bir pati tercih etme olasılığının, iki patiyi eşit derecede kullanmaya göre daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır. Yine de, bu sonucun kesin olmadığını belirtmek önemlidir.
Özellikle, bu çalışmaların sonuçları görev karmaşıklığı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Örneğin, hayvanın konik bir topu dengelemesini gerektiren ve sıklıkla kullanılan “Kong topu” görevi, genellikle eşit sayıda sol pati, sağ pati ve çok yönlü tepkilerle sonuçlanmaktadır. Buna karşın, bir eğitim ve tekrarlama bileşeni içeren “pati verme” gibi görevler daha belirgin bir pençe tercihi oluşturmaktadır.
Ayrıca, birkaç araştırma köpeklerin pençe tercihinde belirgin cinsiyet farklılıkları olduğunu da göstermektedir. Dişi köpekler genellikle sağ patiyi tercih ederken, erkek köpeklerin sol patiyi kullanma eğilimi daha fazladır. Bu cinsiyet farkı, evcil kediler gibi diğer hayvan türlerinde de gözlemlenmektedir.
Bir evcil köpeğin sağ mı yoksa sol mu tercih ettiğini belirlemek, yalnızca eğlenceli bir aktivite olmakla kalmaz, aynı zamanda hayvan refahı açısından da önemlidir. Pençe tercihleri, bir hayvanın hissettiği duygular hakkında önemli ipuçları sunabilir. İnsanlarda olduğu gibi, bir köpeğin vücudunun sağ tarafını kontrol eden beyninin sol yarısı, olumlu duyguları işlemekte daha etkilidir. Buna karşın, hayvanın vücudunun sol tarafını kontrol eden sağ yarısı, korku veya endişe gibi olumsuz duygularla daha fazla ilişkilidir.
Sonuç olarak, bir köpeğin hangi pençeyi kullandığını değerlendirmek, o hayvanın duygusal durumu hakkında değerli bilgiler sağlayabilir. Örneğin, bir görevi yerine getirmek için sol patisini kullanan bir köpek, sağ patisini kullanan bir köpeğe göre daha olumsuz duygular yaşayabilir.
