Kuzey Kutbu ve Güney Kutbu, dünyamızın en soğuk bölgeleri olarak bilinir. Ancak bu iki kutup, birçok açıdan birbirinden farklıdır. Peki, Kuzey Kutbu mu yoksa Güney Kutbu mu daha soğuk? Bu makalede, bu sorunun yanıtını ve arkasındaki nedenleri inceleyeceğiz.
Her iki kutup da, dünya üzerindeki konumları nedeniyle Güneş’in doğrudan ışığını yeterince alamazlar. Bunun sonucu olarak, her iki bölgede de sıcaklıklar oldukça düşüktür. Yaz aylarında bile, Güneş’in ufukta alçak kalması sebebiyle ısınmaları sınırlıdır. Kış aylarında ise, Güneş’in ufkun çok altında kalmasıyla aylarca karanlıkta kalırlar. Ayrıca, kutuplardaki buz ve karın beyaz yüzeyleri, güneş ışığını büyük ölçüde yansıtarak, bu alanlarda havanın daha serin kalmasına sebep olur.
Güney Kutbu: Kuzey Kutbu’ndan Daha Soğuk
Her ne kadar her iki kutup da aşırı soğuk olsa da, Woods Hole Denizbilimi Enstitüsü’ne göre Güney Kutbu, Kuzey Kutbu’ndan belirgin şekilde daha soğuk bir bölgedir. Kuzey Kutbu’ndaki yıllık ortalama sıcaklık kışın -40 °C civarındayken, yaz aylarında 0 °C’ye kadar çıkabilir. Öte yandan, Güney Kutbu’nun yıllık ortalama sıcaklığı -60 °C ve yaz aylarında dahi -28.2 °C gibi oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Antarktika’nın 3 boyutlu topografik yapısı, yüksek rakımları ve dağlık arazisi hakkında önemli ipuçları sunar. Kredi: NASA/JPL-Caltech.
Güney Kutbu’nun Kuzey Kutbu’ndan daha soğuk olmasının başlıca nedeni, bu iki bölge arasındaki temel farktır. Columbia Üniversitesi’nin New York’taki Lamont-Doherty Dünya Gözlemevi’nde kutup bilimcisi Robin Bell, Live Science ile yaptığı bir görüşmede şunları belirtmiştir: “Kuzey Kutbu bir okyanus, Güney Kutbu ise bir kıtadır.” Kuzey Kutbu, kara ile çevrili bir okyanusken, Antarktika okyanuslarla çevrili bir kara parçasıdır. Su, karadan daha yavaş bir şekilde ısınır ve soğur, bu da sıcaklıkların aşırı derecede düşmesini engeller. Kuzey Kutbu’ndaki okyanus buzla kaplı olsa da, sularının göreceli olarak yüksek sıcaklığı, iklim üzerinde yumuşatıcı bir etki yaratır ve bu da Kuzey Kutbu’nun daha sıcak kalmasına yardımcı olur. Ayrıca, Kuzey Kutbu deniz seviyesinde yer alırken, Antarktika ortalama 2.300 metre yüksekliktedir. Yükseklik arttıkça sıcaklık düşer; bu nedenle, Antarktika’nın daha soğuk olması beklenir.
NASA’nın Görüşü: Güney Kutbu’nun Soğuk Olmasının Nedenleri
NASA da aynı soruya yanıt veriyor. Bu soruya verilen özet yanıt şu şekildedir:
- Kuzey Kutbu, karalarla çevrili bir okyanus iken, Güney Kutbu okyanuslarla çevrili bir kara parçasıdır. Bu nedenle Güney Kutbu, Antarktika adıyla yedi kıtadan biri olarak kabul edilir.
- Kuzey Kutbu’ndaki okyanusun altındaki su soğuk olsa da, Antarktika’daki buzuldan daha sıcak kalır, bu da okyanusun havayı biraz ısıtmasına neden olur.
- Antarktika, kuru ve yüksek bir bölgedir. Dağlarının çoğu deniz seviyesinden oldukça yüksektir, bu da onun Kuzey Kutbu’na göre daha fazla yükseklik kazandırır. Yükseklik arttıkça sıcaklık düşer.
- Güney Kutbu’nun Kuzey Kutbu’ndan daha soğuk olmasının bir diğer nedeni, kutuplar etrafında esen rüzgarların şiddetidir. Antarktika’daki rüzgarlar oldukça kuvvetlidir ve daha sıcak havanın kutup havasıyla karışmasını engeller. Bu durum Kuzey Kutbu’nda da gözlemlenir, ancak Kuzey Kutbu’nu çevreleyen rüzgarlar o kadar güçlü değildir; dolayısıyla daha sıcak orta enlemlerden gelen hava, kutup havasıyla karışarak Kuzey Kutbu’nu ısıtabilir.
