Dünya Dışındaki Hava Olayları: Güneş Sistemi’nde Neler Oluyor?
Dünyamızda hava olaylarının bazen korkutucu ve hatta ölümcül seviyelere ulaştığını sıkça gözlemliyoruz. Ancak, Güneş Sistemi’ndeki diğer gezegenlerdeki hava olayları da oldukça ilginç ve aşırı olabilir. Bu yazıda, bu olağanüstü hava olaylarını keşfedeceğiz. Başlangıçta, Dünya’daki hava olaylarına ufak bir benzerlik gösteriyor olsalar da, bu olaylar çok daha aşırı boyutlara ulaşabiliyor. Gezegenler, insanları kolaylıkla öldürebilecek rüzgârlar, eritecek ve hatta ezecek yağmurlar, benzersiz şimşekler ve sizi bronzlaştıracak kutup ışıkları ile doludur.
Venüs: Sülfirik Asit Bulutları
Örneğin, Venüs oldukça yaşanmaz bir gezegen olarak biliniyor. Ancak, yaklaşık 55 kilometre yükseklikte, ılıman bir sıcaklığa ve yarım atmosfer basınca sahip. Bu durum, neredeyse bulutların üzerinde bir şehir kurabileceğiniz izlenimini veriyor. Fakat, bu bulutlar kendi başlarına bir sorun teşkil ediyor. Venüs’teki bulutlar sülfürik asitten oluşmakta ve gezegeni tamamen sarmaktadır. Bu nedenle, insanlar için sağlıklı bir yaşam alanı sunduğu söylenemez. Bu bulutlar, belirli bir yükseklikte asit yağmurlarına yol açabiliyor. Aşırı sıcaklık nedeniyle, bu kükürt yağmurları yüzeye ulaşamadan, onlarca kilometre yükseklikte buharlaşıyor. Venüs’ün yüzeyinde ise, kurşunu eritmeye yetecek kadar yüksek sıcaklıklar ve gezegenin yoğun atmosferinden kaynaklanan baskı, 900 metre derinlikteki suya eşdeğer bir basınca denk geliyor.
Titan: Aşırı Soğuklar ve Hidrokarbonlar
Titan, Satürn’ün en büyük uydusu olarak, yağmurlu ve yoğun atmosferine rağmen daha yaşanabilir bir ortam sunabiliyor. Titan, Güneş Sistemi’ndeki Dünya dışında yüzeyinde nehirler, göller ve denizler bulunduran tek cisim olarak dikkat çekiyor. Ancak, bu sıvı kütleleri su değil, hidrokarbonlardan oluşuyor. Titan’daki aşırı soğuk, bazı insanlar için Venüs’ün eritici ve ezici ortamına tercih edilebilir. Dünya üzerindeki en hızlı rüzgâr bile, Titan’daki kasırgalarla karşılaştırıldığında oldukça zayıf kalıyor. Şiddetli Hava Araştırmaları Merkezi’nden Doppler on Wheels sistemi, Dünya’daki en yüksek rüzgâr hızını 3 Mayıs 1999’da Oklahoma City kasırgası sırasında saatte 484 kilometre olarak ölçtü. En yüksek günlük ortalamaya baktığımızda, 21 ve 22 Mart 1951’de Port Martin’de (Antarktika) kaydedilen saatte 174 kilometre rüzgâr hızı gözlemleniyor.
Jüpiter: Büyük Kırmızı Leke ve Fırtınalar
Ancak bu hızlar, gaz devi gezegenler için oldukça düşük sayılabilir. Jüpiter’in Büyük Kırmızı Lekesi, muazzam bir antisiklonik fırtına olup, içine Dünya ve Venüs’ü rahatlıkla alabilecek kadar büyüktür. Bu devasa fırtınanın yaklaşık 200 yıldır var olduğu biliniyor, fakat bunun iki katı kadar süredir varlığını sürdürüyor olabileceği düşünülüyor. Bu bölgedeki rüzgârlar, Dünya’daki en güçlü kasırgalarla rahatlıkla karşılaştırılabilir ve kenar kısımlarında rüzgâr hızları saatte 450 kilometreye kadar ulaşabilmektedir. Ayrıca, bu fırtına, gezegenimizin tamamından daha büyük bir alanı kapsadığını unutmamak gerekir.
Neptün: Süpersonik Rüzgârlar ve Elmas Yağmurları
Neptün’e doğru gittiğinizde ise, gerçekten korkutucu rüzgârlarla karşılaşıyorsunuz. NASA tarafından yapılan tahminler, yüksek rakımlarda Neptün’deki rüzgâr hızlarının saatte 1.770 kilometreyi aşabileceğini göstermektedir. Bu, Neptün’deki rüzgârların sesten daha hızlı (süpersonik) olduğu anlamına geliyor. Dünya’da, saatte 800 kilometre hızla esen bir rüzgâr, sizi kolaylıkla havaya kaldırabilir ve sonrasında yaşanacaklar pek de eğlenceli olmayacaktır. Neptün ve Uranüs’te başka bir ilginç hava olayı daha mevcut. Bu gezegenlerin atmosferlerinde basınç yeterince yükseldiğinde, karbonun gezegenin merkezine doğru yağan elmaslara dönüştüğüne inanılıyor. Yani, süpersonik rüzgârların çarpmasının ardından, muhtemelen bir elmas yağmuruna dönüşebilirsiniz.
