ABD’de iki avcı, merkezi sinir sistemini etkileyen tuhaf ve başıboş proteinlerin yol açtığı nadir bir prion hastalığı nedeniyle hayatlarını kaybetti. Bilim insanları, bu iki bireyin hastalığını, Kuzey Amerika geyiklerinden yayılan Kronik Zayıflama Hastalığı (CWD) ile enfekte olma olasılığı üzerinde duruyor. Eğer bu hipotez doğruysa, bu durum türünün bilinen ilk örneği olarak kayıtlara geçecek. Ancak araştırmacılar, henüz “kesin bir kanıtın” bulunmadığını vurguluyor.
Teksas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Merkezi San Antonio tarafından gerçekleştirilen yeni bir araştırmaya göre, olay 2022 yılında 72 yaşındaki bir adamın aniden kafa karışıklığı ve saldırganlık gibi belirtiler göstermesiyle başladı. Yapılan incelemelerde, bu kişinin ve bir arkadaşının, Kanada geyikleri ile ren geyiklerini etkileyen başka bir prion hastalığı olan CWD ile enfekte olmuş bir geyik popülasyonundan et tükettiği ortaya çıktı. Bu hastalık, halk arasında “Zombi Geyik Hastalığı” olarak da bilinmektedir ve hayvanlarda ciddi kilo kaybı, tökezleme, dengesiz davranışlar ve diğer nörolojik semptomlara yol açmaktadır. Kısa bir süre sonra, her iki hasta da hayatını kaybetti.
Beyinlerde yapılan otopsi incelemeleri, insanlarda en sık görülen prion hastalığı olan sporadik Creutzfeldt-Jakob hastalığının (CJD) geliştiğini gösterdi.
Prion Hastalıkları: Tedavi Seçeneği Yok
Prion hastalıkları, hem tuhaf hem de bulaşıcı olmaları, tedavi edilemezlikleri ve her zaman ölümcül sonuçlar doğurabilmeleri nedeniyle oldukça korkutucudur. Bu hastalıklar, başta beyin olmak üzere vücuttaki sağlıklı hücrelerde doğal olarak bulunan prion proteinlerinin anormal bir şekilde katlanmasıyla ortaya çıkar. Normalde zararsız olan bu proteinler, prion hastalıkları sırasında anormal bir forma dönüşür ve sonuç olarak düşmanca ve bulaşıcı bir form kazanır. Bu anormal protein, beyindeki diğer normal proteinleri de anormal forma dönüştürebilir, bu da beyin için yıkıcı bir durum yaratır.
Prion enfeksiyonları, beyinde küçük deliklerin oluşmasına sebep olarak beynin süngerimsi bir görünüm almasına neden olur. Bu durum, enfekte bireylerde hızlı bir şekilde başlayan fiziksel ve zihinsel semptomların ortaya çıkmasına yol açar. Bu semptomlar arasında ağır depresyon, halüsinasyonlar, geveleyerek konuşma, uyuşukluk, koordinasyon kaybı, hafıza kaybı, saldırganlık ve derin davranış değişiklikleri yer alır.
Diğer bulaşıcı ajanların çoğundan farklı olarak, prionlar ısı, ultraviyole ışık veya standart sterilizasyon prosedürleri ile etkisiz hale getirilemez, bu da onlarla başa çıkmayı son derece zor ve tedavi etmeyi imkansız hale getirir.
Deli Dananın Yeni Bir Türü Mü?
Prion hastalıklarının enfekte et tüketilerek bulaşabileceği açıktır, ancak proteinlerin başlangıçta neden yanlış katlandığı her zaman belirgin değildir. 1980’li ve 90’lı yıllarda, sığırlarda görülen prion hastalığı olan “Deli Dana Hastalığı” (BSE), büyük bir korku yaratmıştı. ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin 2019 yılına ait son istatistiklerine göre, Creutzfeldt-Jakob hastalığının deli dana hastalığına bağlı çeşidi nedeniyle dünya genelinde toplamda 232 kişi hayatını kaybetmiştir.
Geyik ve CWD konusunda prionların hayvanlardan insanlara geçip geçemeyeceği hâlâ kesin değildir. Ancak bu son çalışma, bunun halkın, doktorların ve halk sağlığı yetkililerinin dikkate alması gereken bir olasılık olduğunu kesinlikle öne sürmektedir.
Çalışma, Neurology dergisinde yayınlanmıştır.
