Balıkların zihinsel yetenekleri hakkında yaygın olarak bilinen “balık hafızalı” gibi deyimlerin arkasında ilginç varsayımlar yatmaktadır. Ancak, bu varsayımlar her zaman doğru olmayabilir. Frontiers in Neuroanatomy dergisinde yayımlanan yeni bir analiz, 200’den fazla araştırmayı inceleyerek, bazı balıkların sayı algısında diğer hayvanlarla eşdeğer seviyede olabileceğini ortaya koymuştur. Bu durum, balıkların matematiksel yeteneklerinin varlığını gösteriyor. Elbette, bu yetenekler insanların sahip olduğu seviyeye ulaşamasa da, temel matematik işlemlerini gerçekleştirebiliyorlar.
Örneğin, balıklar iki farklı resife bakarak hangisinin daha fazla saklanma alanına sahip olduğunu sayabiliyor veya yüzen arkadaşlarının ne kadarının tehlikeye doğru gittiğini, hangilerinin ise tehlikeden uzaklaştığını belirleyebiliyorlar. Ancak, bu matematiksel algının bizim bildiğimiz matematikle aynı şekilde işlediği söylenemez; fakat bu durumun sonuçları, bizi etkilemediği anlamına gelmiyor.
Makalede ortak yazar olarak yer alan Profesör Giorgio Vallortigara, özellikle zebra balıkları gibi bazı balık türlerinin sayı algısıyla ilgili moleküler ve genetik alanların incelenmesi açısından önemli olabileceğini vurgulamaktadır. Bu tür araştırmalar, çocukların yaklaşık %6’sını etkileyen diskalkuli (aritmasteni, matematik öğrenme bozukluğu) gibi nörolojik gelişim hastalıklarının incelenmesi ve tedavisinde önemli bir rol oynayabilir.
Elbette, hayvanların “sayma” yeteneğine sahip olduğu düşüncesi yeni bir keşif değil. Çeşitli araştırmalar, arılardan ayılara, tavuklardan maymunlara ve belki de en etkileyici örnek olan kargalara kadar pek çok farklı hayvanın belirli bir düzeyde sayma yeteneğine sahip olduğunu göstermiştir. Vallortigara, hayvanlar aleminin bu farklı üyelerinin neden ve nasıl bu şekilde “sayma” yetenekleri geliştirdiği konusunda, bu yeteneklerin benzer seçici baskıların sonucu olarak bağımsız bir şekilde veya ortak bir atadan gelerek evrimleşmiş olabileceğini belirtmektedir.
Balıkların en etkileyici özelliklerinden biri, sayı işleme süreçlerinin “daha gelişmiş” hayvanlarla benzerlik göstermesidir. Zebra balıkları, nöroloji laboratuvarlarında yabancı canlılar olarak görülmemektedir. İnsanlarla şaşırtıcı bir genetik benzerliğe sahip olmalarının yanı sıra, tek seferde çok sayıda yavru üretmeleri, araştırma ve deneyler için oldukça değerli örnekler sunmaktadır. Bu balıklara LSD ve alkol gibi çeşitli maddeler verilmiş, kavga etmeleri gözlemlenmiş ve hatta düşünceleri ekran koruyuculara aktarılmıştır.
Kısacası, zebra balığı beyni hakkında bilim insanlarının oldukça fazla bilgiye sahip olduğu ve bu bilginin, diskalkuli gibi nörolojik hastalıkların araştırılmasında kullanılabileceği anlaşılmaktadır.
