Büyük Bir Depremin Uçakta Oluşturabileceği Etkiler
Büyük bir deprem meydana geldiğinde, yerden çok yüksekte uçan bir uçakta olmanın ne tür sonuçlar doğurabileceği pek çok kişi için merak konusudur. Depremlerin uçuş sırasında sorunlara yol açıp açmayacağı, duruma bağlı olarak değişebilir. NASA’nın Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü’ndeki Jet Propulsion Laboratory (JPL) bilim insanı Attila Komjathy, bu konuda yaptığı bir açıklamada, “Yer sallandığında, iyonosfere kadar yayılabilen küçük atmosferik dalgalara neden oluyor” ifadesini kullanmıştır. İyonosfer, gezegenimizin yüzeyinden 1.000 kilometre yüksekliğe kadar uzanan bir alan olduğu düşünüldüğünde, bu durumun ne kadar etkileyici olduğu anlaşılabilir.
Bir depremin atmosferik etkilerinin, uçakların uçuşunu ne ölçüde etkileyip etkilemeyeceğini anlamak önemlidir. Bu sorunun kısa cevabı “hayır” olsa da, uzun açıklaması daha karmaşık bir hal alabilir. Depremler sırasında basınç dalgaları (P dalgaları) ve kayma dalgaları (S dalgaları) şeklinde sismik dalgalar yayılır. S dalgaları yalnızca katı ortamlarda (karada) ilerleyebilirken, P dalgaları sıvılar veya gazlar gibi diğer ortamlara aktarılabilir ve bu nedenle atmosferde de hareket edebilirler. Bu süreçte, genellikle insan işitmesi için alt eşik olan 20 hertz’in altında kaydedilen ses dalgaları haline gelirler; dolayısıyla genellikle duyulamaz. Ancak bu dalgalar havada ilerlerken zayıflar ve bu zayıflama süreci, nesnelerin uzaklaştıkça daha sessiz hale gelmesi ile benzerlik gösterir. Bu nedenle, şiddetli bir depremin üzerinden uçan bir uçak, aşağıdaki titreşimlerin etkisini hissetmez.
Asıl Sorunlar: Navigasyon ve Güvenlik
Bununla birlikte, bu durum uçakların deprem sırasında herhangi bir riskten etkilenmeyeceği anlamına gelmez. Sorunların türü değişir ve daha çok navigasyon ve güvenlik ile ilgili hale gelir. 2018 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri pilotu ve aero mühendisi olduğunu iddia eden Ron Wagner adlı bir kullanıcının, Quora’da “Depremler yukarıda uçan bir uçağı etkiler mi?” sorusuna verdiği yanıt oldukça ilginçti ve daha sonra Forbes tarafından yeniden yayınlandı. Wagner, bir deprem sırasında hava trafik kontrolünü etkileyen bir uçuş gerçekleştirdiğini belirtiyor. Bu deprem, yerdeki üste bir elektrik kesintisine neden oldu ve bu da uçağın navigasyon cihazları ile iletişim yeteneğinde sorunlara yol açtı. Aynı zamanda, bu elektrik kesintisi hava trafik kontrolünün radar sinyalini kaybetmesine ve dolayısıyla Wagner’in uçuşunun yerinin tespit edilememesine neden oldu.
Tüm bu sorunlar hızlı bir şekilde çözüldü ve yer üssünün acil durum gücünün devreye girmesiyle problemler ortadan kalktı. Yani, eğer altınızda bir deprem meydana gelirse ve kendinizi uçarken bulursanız, büyük bir endişe duymanıza gerek yok. Çoğu durumda, yere inene kadar bir deprem olduğunu bile fark etmeyeceksiniz. Ancak, kısa bir süre için de olsa, uçağınızın tehlikede olabileceği gerçeği aklınızın bir köşesinde kalacaktır.
