Chichén Itzá’da Tarihi Bir Keşif: Pelota Oyuncularının Diski
Meksika’nın güneyinde yer alan ikonik Chichén Itzá bölgesinde, eski bir Maya top oyununu temsil eden taş bir disk gün yüzüne çıkarıldı. Bu buluntu, Maya İmparatorluğu’nun sosyal ve politik yaşamında önemli bir rol oynamış olan “pelota” adı verilen sporun derin köklerine ışık tutuyor. Arkeologlar, bu eserin 1.100 yıl kadar önce gerçekleşen bir maçı anmak için yapılmış olabileceğini tahmin ediyorlar.
Disk, üzerine geleneksel pelota kıyafetleri giymiş iki figürün resminin kazındığı, etrafında glifli bir metin şeridi bulunan bir yapıt olarak adlandırıldı: Pelota Oyuncularının Diski. Araştırmacılar, bu yazıt içerisinde Maya takvimine göre MS 894 yılına denk gelen bir tarihe referans buldular. Çapı 32,5 santimetre ve ağırlığı 40 kilogram olan bu eser, Casa Colorada (Kırmızı Ev) adı verilen bir yapının içinde bulundu. Bu yapının adı, iç mekanlarının kırmızıya boyanmış olmasından kaynaklanıyor ve Chichanchob olarak bilinen kompleksin kendi pelota kortuna sahip olduğu biliniyor.
Arkeolog Francisco Pérez Ruiz, Meksika Ulusal Antropoloji ve Tarih Enstitüsü (INAH) tarafından yayımlanan bir bildiride şunları belirtiyor: “Bu alanda hiyeroglif yazı bulmak oldukça nadirdir; tam bir metin bulmak ise daha da nadirdir. En son bulunan benzer bir örneğin üzerinden 11 yıl geçti.” Yazıtta belirtilen tarihe göre, disk muhtemelen Klasik veya Erken Post-klasik Maya dönemine ait. Pérez Ruiz’e göre, eser büyük ihtimalle o dönemde Casa Colorada’da gerçekleşen bir pelota maçıyla ilgili önemli bir olayı simgeliyor.
Kazınmış görüntüyü detaylandıran arkeolog Santiago Alberto Sobrino Fernández, “Soldaki karakter, tüylü bir başlık ve muhtemelen bir nilüfer çiçeği şeklinde bir unsura sahip bir kuşak takıyor. Yüzle aynı hizada, nefes veya ses olarak yorumlanabilecek bir kaydırma bulunuyor. Rakip oyuncu ise, Chichén Itzá’da sıkça görülen ‘yılan sarığı’ olarak bilinen bir başlık takıyor. Bu birey, pelota oynamak için koruyucu kıyafetler giymekte.” şeklinde açıklamalarda bulundu. Maçın sonucu veya diskte anılan oyuncuların kimlikleri hâlâ bilinmiyor. Ancak yazının daha fazla yorumlanması, hem maçın doğasını hem de son skoru açığa çıkarabilir.
Pelota Nedir?
Pelota, genellikle oyuncuların kalça, dirsek veya dizlerini kullanarak ittiği lastik bir topla oynanır. Araştırmacılar, bu oyunun sembolik bir anlam taşıdığına inanıyor. Önceki araştırmalar, bazı pelota toplarının ölü Maya hükümdarlarının küllerini bile içerdiğini göstermektedir.
