Dinozorların Gizemi: Cratonavis zhui Fosili
Bir dinozor kafatası morfolojisine sahip, kuş benzeri bir canlıya ait olan tuhaf bir fosil, paleontologlara büyük bir merak uyandıran bir bilmece sunuyor. Kuşların dinozorlardan evrimleştiği genel olarak kabul edilse de, bu iki grup arasında evrimsel olarak farklılık gösteren vücut parçalarını eşleştirmek oldukça karmaşık bir süreç. Ancak, bazen bu tür ilginç fosiller keşfediliyor.
Son zamanlarda Çin’den gelen yeni bir örnek, modern kuşların anatomisine daha yakın bir vücut yapısının üzerinde yer alan dinozor benzeri bir kafatasına sahip. Bu olağanüstü fosil Cratonavis zhui olarak adlandırılıyor ve eski kuşlardan bile farklılaşan özellikleri dolayısıyla kendi başına bir tür olarak kabul ediliyor. Fosilin incelenmesi, Çin Bilimler Akademisi Omurgalı Paleontoloji ve Paleoantropoloji Enstitüsü’nden (IVPP) paleontologlar tarafından gerçekleştirildi. Yüksek çözünürlüklü bir bilgisayarlı tomografi (CT) tarayıcı kullanarak bu ilginç örneği taradılar ve ortaya çıkan görüntüleri kullanarak, fosilin içindeki kemikleri ortaya çıkarmak için titiz bir çalışma yürüttüler.
Sonuç olarak, 120 milyon yıllık bu bilmece daha da derinleşti. C. zhui’nin iskeletinin yeniden oluşturulması, Tyrannosaurus rex’inkine neredeyse benzer bir kafatasını ortaya koydu. Ancak, C. zhui’nin modern kuşların kafataslarına daha yakın bir vücuda sahip olması durumun tuhaflığını artırıyor. Bu keşif, farklı evrimsel zaman dilimlerinden gelen vücut parçalarının birleşiminden oluşan karmaşık bir canlı yapısının varlığını gösteriyor.
Çalışmanın baş yazarı Dr. LI Zhiheng, yaptığı açıklamada, “İlkel kafatası özellikleri, Cratonavis gibi çoğu Kretase kuşunun üst gagasının beyin kasası ve alt çeneye göre bağımsız olarak hareket edemediğini gösteriyor. Bu, modern kuşlar arasında yaygın bir özellik olarak görülen ve onların muazzam ekolojik çeşitliliğine katkıda bulunan işlevsel bir yenilik anlamına geliyor.” şeklinde belirtti. Ayrıca, bu fosil, uzun bir kürek kemiğine ve ilk metatarsus’a sahip olması açısından da eski kuşlardan farklılık gösteriyor. Bu durum, C. zhui’nin uçma yeteneklerini sınırlayan diğer özelliklerini telafi etmek için bir adaptasyon olarak değerlendiriliyor.
Çalışmanın baş ve sorumlu yazarı Dr. Wang Min, “Skapula, kuşların uçuşu için kritik öneme sahiptir ve bu yapı, uçuş esnasında istikrar ve esneklik sağlar.” diyerek devam ediyor: “Theropod-Kuş geçişi boyunca kürek kemiğindeki değişiklikleri izliyoruz ve uzun kürek kemiğinin, bu erken kuşta genel olarak az gelişmiş uçuş aparatını telafi eden, humerus retraksiyonunu/dönüşünü artırarak kasın mekanik avantajını sağlayabileceğini varsayıyoruz. Bu farklılıklar, kuş çeşitliliğinin başlangıç dönemlerindeki [uçma] davranışındaki morfolojik deneyleri yansıtır.”
Dinozorların kuşlara dönüşüm süreci hakkında yeterli örnek bulunmaması nedeniyle, bu alanda hala birçok boşluk mevcut. Bu nedenle, C. zhui gibi “garip” fosillerin keşfi, kuşların evrimini anlamak açısından büyük bir adım teşkil ediyor.
