Deprem İzolatörü Nedir ve Ne İşe Yarar?
Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından, deprem izolatörü aramalarının Google’da hızla artış gösterdiği gözlemleniyor. Peki, bu sistem nedir ve ne gibi faydalar sunar? Deprem izolatörleri hakkında neler biliniyor? Gelin birlikte inceleyelim.
Yüksek katlı binalarda, sismik kuvvetlerden kaynaklanan hasarları önlemek amacıyla deprem izolasyonu (temel izolasyonu) sistemi kullanılmaktadır. Bu sistemde, bina alt yapısı ile üst yapısı arasında süspansiyon veya çeşitli taşıyıcı yataklar yerleştirilir. Deprem anında, zemin sarsıldığında süspansiyonlar, yerden üst yapıya olan kuvvet aktarımını engelleyerek veya azaltarak binaların güvenliğini artırır.
Deprem İzolatörü Nedir?
Deprem izolatörleri, enerjiyi emerek ve bina üzerinde sönümleme etkisi yaratarak tasarlanmıştır. Bu sistem sayesinde yapıya esneklik kazandırılır, böylece binalar deprem kaynaklı hareketlere karşı daha dayanıklı hale gelir. Bu yöntem, 1900’lü yılların başında kullanılmaya başlanmış, 1970’lerde ise sismik dayanıklı bina tasarımında pratik bir aşamaya ulaşmıştır. Sağlık Bakanlığı Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü’nün açıklamasında sismik izolasyon şu şekilde tanımlanmıştır: Sismik izolasyon, yapının dayanım kapasitesini artırmak yerine, binaya gelen sismik enerjiyi sönümleyerek veya binaların periyodunu uzatarak deprem yüklerini azaltma esasına dayanan bir tasarım yaklaşımıdır. Deprem sırasında ve sonrasında verilmesi gereken sağlık hizmeti göz önünde bulundurulduğunda, sağlık tesisleri için deprem izolatörleri hayati bir rol oynamaktadır.
2021 tarihli bir yazıda, deprem izolatörü yerleştirilen hastane binalarının, bulunduğu kentte en güvenilir yapılar arasında yer aldığına dikkat çekilmiştir. 2020 yılının Ocak ayında Elazığ’da meydana gelen depremde, zemininde 872 adet sismik izolatör bulunan Elazığ Fethi Sekin Şehir Hastanesi, deprem anında operasyonel faaliyetlerine devam etmiş ve hasar almamıştır. Ayrıca, 2020 yılında Ekim ayında Seferihisar merkezli İzmir’i etkileyen 6,6 büyüklüğündeki depremde, 1.031 adet sismik izolatör yerleştirilen Bayraklı Şehir Hastanesi de herhangi bir hasar görmemiştir.
Geleneksel yüksek yapılarda temel, rijit bir şekilde inşa edilmektedir. Bu durum, deprem anında zemin ile yapının birlikte hareket etmesine neden olur. Yer değiştirme, binanın üst kısımlarında daha fazla hissedilir ve bu durum, binanın yüksekliğinin 2/3’üne kadar ulaşabilir. Yapının rijitliği, deprem kaynaklı yanal kuvvetlerin hasara neden olmasına veya hatta binaların çökmesine (rezonans) yol açabilir. Deprem kuvvetleri kontrol edilemeyeceği için, yapıyı esnek hale getirerek binaları sismik kuvvetlerden korumak daha etkili bir yöntemdir. Bu, yapının temeline deprem izolatörleri yerleştirilerek sağlanır. Bu izolatörler, yer hareketinden kaynaklanan yanal kuvvetler üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Zemin ve alt yapı sismik kuvvetlerle hareket ederken, izolatörler alt yapı ile üst yapı arasında esneme sağlar. Böylece üst yapı depremden daha az etkilenir. Temel izolasyonu, yapının rijitliğini etkili bir şekilde azaltır ve üst yapının üzerindeki atalet kuvvetlerini minimize eder. Ayrıca, deprem kuvvetinin doğal frekansını düşürerek rezonans oluşumunu engeller.
Deprem İzolatörü Kullanmanın Avantajları
Deprem izolatörü kullanmanın bazı önemli avantajları şunlardır:
Bu konu ile ilgili mutlaka bir uzmana danışmak önemlidir:
- Temel izolasyonu, depreme dayanıklı bir bina inşa etmenin etkili bir yolu olabilir.
- Binaların içindeki mülklerin zarar görmesini önleyebilir.
- Yapıya daha fazla stabilite sağlayabilir.
- Temel izolasyonu, sismik enerjiyi yapılar üzerinde dağıtmanın etkin bir yoludur.
- Deprem anında yapı elemanlarının plastik deformasyonunu önleyebilir.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
- Deprem bulutu nedir? Deprem havası diye bir şey var mı?
- Artçı deprem nedir? Öncü Deprem Nedir?
- Deprem çantası nasıl hazırlanır?
- Türkiye Deprem Tehlike Haritası
- Doğu Anadolu Fay Hattı
- Richter Ölçeği Nedir?
