Uzun Ömürlü Hayvanlar: Doğanın Sırrı
Grönland köpekbalığı, uzun yaşam süresi ile dikkat çeken hayvanların başında gelir. Bu özel tür, Arktik denizlerinde inanılmaz derecede yavaş bir gelişim sürecine sahiptir ve dünya üzerindeki en uzun ömürlü omurgalılardan biridir. Ancak, Grönland köpekbalığı, uzun ömürlü hayvanlar listesinin tek temsilcisi değildir. Okyanus quahogu, sıradan bir istiridye gibi görünmesine rağmen, 5 santimetreye ulaşması 200 yıl sürebilir. Kayıtlara geçmiş en yaşlı örneği 507 yaşındaydı ve bu da onu bilinen en eski koloni dışı hayvan haline getirdi. 500 yıldan fazla yaşayan hayvanlar olduğunu öğrenmek, başlangıçta şaşırtıcı gelebilir, fakat bu gerçekten de doğru. Şimdi, Dünya üzerindeki diğer uzun ömürlü hayvanları birlikte keşfedelim…
Minivan Büyüklüğünde Bir Sünger
Bilim insanları, 2015 yılında Hawaii açıklarındaki Papahānaumokuākea Deniz Ulusal Anıtı yakınlarında, deniz yüzeyinin 2,133 metre altında kaydedilen en büyük süngeri keşfettiler. Bu devasa koloni organizmaları, yavaş büyüme özellikleri sayesinde büyük boyutlara ulaşmak için oldukça yaşlı olmaları gerekir. Bu rekor kıran sünger, 3.7’ye 2.1 metre boyutundaydı ve kesin yaşı henüz doğrulanmamış olsa da, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi süngerlerin 2,300 yıldan fazla yaşayabileceğini bildiriyor.
Ölümsüz Denizanası
Yaşam süreleri ile dikkat çeken bir diğer organizma, serçe parmağımızdan yalnızca biraz daha büyük olan ölümsüz denizanası Turritopsis dohrnii’dir. İsimlerinden de anlaşılacağı üzere, bu türün özelliği uzun yaşamak değil, yaşam döngüsünü geri çevirebilme yeteneğidir. Ölümsüz denizanaları, yaralandıklarında veya besin bulamadıklarında deniz dibine düşerek çürümeye başlar. Fakat geleneksel anlamda ölmek yerine, hücreleri yeniden bir araya gelerek polipler oluşturur (denizanasının en erken yaşam aşaması). Böylece, onları “biyolojik olarak ölümsüz” kılmaktadır. Ancak, T. dohrnii başka bir canlı tarafından yenildiğinde geri dönemediği için sonsuz bir yaşam süresine sahip değildir.
Quahog İstiridyesi Ming
Quahog istiridyesi Ming, 507 yıllık yaşamı boyunca pek çok tarihi olaya tanıklık etti. Rönesans döneminden Sanayi Devrimi’ne, İnternet Çağı’na kadar birçok değişime şahitlik etti. İmparatorlukların yükselişini ve düşüşünü izleyerek sayısız savaşa ve kanlı devrimlere tanıklık etti. Ancak, 507 yıllık hayatının sona ermesine neden olan şey bir dondurucu oldu. Quahog istiridyesi Ming, Arctica islandica türüne aittir ve araştırmacılar tarafından toplanarak dondurulduktan sonra öldü. Ticari amaçlarla yakalanan bu istiridyeler için alışılmadık bir ölüm nedeni değil, fakat dokunulmamış olsaydı, Ming’in kaç yıl daha gözlemlenebileceğine dair ilginç sorular ortaya çıkabilirdi.
Grönland Köpekbalığı
Dünyadaki en uzun yaşayan hayvanlar arasında, ~400 yıllık yaşını gösteren Grönland köpekbalığı, Somniosus microcephalus türünden bahsetmeden geçmek mümkün değildir. İlginç bir şekilde, bu türün yaşını belirlememiz için kısmen atom bombasına teşekkür etmemiz gerekiyor. Bunun nedeni, göz merceklerinin radyokarbon tarihlemesi sırasında “bomba darbesi” adı verilen bir olgunun algılanabilir olmasıdır.
Uzun Ömür ve Küçük Testisler
Genel olarak, bir organizmanın yaşam süresi uzadıkça, hastalığa yol açabilecek genetik mutasyonlar geliştirme riski de artar. Bu nedenle, sonsuz bir yaşam süresine sahip olmak, kanser bağlamında büyük sorunlar yaratabilir. Grönland balinası gibi bazı hayvanlar, bu durumu aşmak için evrimsel olarak adapte olmuş ve dünyadaki en uzun yaşayan türlerden biri haline gelmiştir. Ancak, bu adaptasyon süreci bazı yan etkiler de doğurmuştur; bunlardan biri alışılmadık derecede küçük testislerdir. Grönland balinaları (Balaena mysticetus), hücre bölünmesini yavaşlatan benzersiz bir gen kopyalama türü sayesinde 211 yaşına kadar yaşayabilmektedir. Ancak, söz konusu CDKN2C geni, küçük gonad boyutuna ve sperm üretiminin azalmasına yol açarak erkek doğurganlığını da olumsuz etkilemektedir.
Seyşeller Dev Kaplumbağası
Dünyadaki en uzun yaşayan hayvanlar listesinde deniz temalı örneklerin yanı sıra karada yaşayan bir temsilci de bulunmaktadır. Bilinen en yaşlı karasal hayvan, Jonathan adındaki Seyşeller dev kaplumbağasıdır (Aldabrachelys gigantea hololissa). 2022’de, 1965 yılında 188 yaşında ölen radyasyonlu bir kaplumbağa olan Tu’i Malila’dan miras alarak, dünyanın en yaşlı kaplumbağası unvanını kazandı. 190 yaşına basan Jonathan, sadece en yaşlı kaplumbağa değil, aynı zamanda Guinness Dünya Rekorları’nın yaşayan en yaşlı kara hayvanı olarak da kaydedilmiştir. Ayrıca, yaşının yalnızca ihtiyatlı bir tahmin olduğu, muhtemelen daha da yaşlı olabileceği belirtilmektedir.
