Florida Keys’te Genetiği Değiştirilmiş Sivrisineklerin Açık Hava Denemesi
Florida Keys, genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin doğada serbest bırakıldığı ilk açık hava denemesi ile dikkat çekiyor. Bu deneyin amacı, bu genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin hastalık yayan yerel sivrisinek popülasyonlarını azaltmada etkili olup olmadığını belirlemek. Biyoteknoloji firması Oxitec, Florida’daki ada zincirinde özel mülkler üzerinde genetiği değiştirilmiş sivrisinek yumurtaları yerleştirdi. Bu sivrisinekler, yalnızca erkek olarak tasarlandıkları için ısırmıyorlar ve yalnızca erkek yavrular üretmeleri hedefleniyor.
Araştırmacılar, Oxitec’in genetiği değiştirilmiş sivrisineklerinin yerel dişi sivrisineklerle başarılı bir şekilde çiftleşip çiftleşmeyeceğini gözlemlemek istediler. Eğer bu sivrisinekler dişi sivrisineklerle çiftleşirse ve yalnızca ısırmayan erkek yavrular üretirse, bu durum yabani sivrisineklerin sayısının azalmasına yol açacaktı. Ayrıca, genetiği değiştirilmiş erkek sivrisineklerin doğadaki dişi sivrisineklerle çiftleşerek hastalık bulaştıran yavrular üretmesini engellemesi bekleniyordu.
Bu ayın başlarında yapılan bir şirket duyurusunda, denemenin başarıyla tamamlandığı iddia edildi ve elde edilen verilerin daha sonra analiz edilip yayınlanacağı belirtildi. Popular Science dergisinin haberine göre, Oxitec araştırmacıları, genetiği değiştirilmiş sivrisineklerin yetişkinliğe ulaştıklarında uçuş ve keşif davranışlarının, yerel vahşi sivrisineklerin yetenekleriyle eşleştiğini keşfettiler. Bu böcekler, Oxitec’in tuzaklarına yumurta bırakan dişi sivrisineklerle de başarılı bir şekilde çiftleşti.
Araştırmacılar, deneme sürecinde 22.000’den fazla yumurta topladı ve bu yumurtaların hepsinden erkek sivrisineklerin çıktığını doğruladılar. Dişi yumurtaları öldüren gen, yalnızca üç nesil boyunca aktarıldı. Florida Keys’teki bu denemelere yönelik tartışmalar ise devam ediyor. Bu çalışma öncesinde, ABD’de açık alanda genetiği değiştirilmiş sivrisinekler üzerinde herhangi bir test yapılmamıştı. Ayrıca, Florida Keys sakinlerinin büyük bir kısmı, kendi mahallelerinin bu deney için seçilmesinden pek de memnun değildi.
- Bir grup, şirketin sivrisinek saldığı ülkelerde hastalıkları yeterince izlemediğini, teknolojisinin maliyetini net bir şekilde açıklamadığını ve diğer denemelerin başarısını abarttığını öne sürdü. Bu bağlamda, Oxitec’in önceki deneylerde yaptığı iddia edilen hataların bir listesini bile çıkardılar.
- Key Largo sakini Mara Daly, 2021 yılında Undark’a verdiği bir röportajda, bu teknolojiye güvenmediğini ve sivrisineklerin yerel ekosistemlerde yaratacağı etkiler konusunda endişeli olduğunu dile getirmişti.
Her ne olursa olsun, bilim insanları on yılı aşkın bir süredir hastalıkların yayılmasını azaltmak amacıyla böceklerin genetiğini değiştirmeyi araştırıyor. Sivrisinekler, bu çalışmaların birincil hedefi olsalar da, araştırmacılar Lyme hastalığı gibi diğer hastalıkların önlenmesi için keneleri değiştirmeyi de denemektedirler.
Oxitec’in sivrisineklerinin halk sağlığına ne derece katkı sağlayacağı belirsizliğini koruyor. Ancak, yerel bir grup olan Florida Keys Sivrisinek Kontrol Bölgesi, Oxitec’in denemelerini desteklemektedir. FKMCD’nin yönetici direktörü Andrea Leal, Nature dergisine yaptığı açıklamada, “Birden fazla hastalık salgınıyla mücadele ediyoruz, bu nedenle buradaki insanları ve ekonomiyi korumak için elimizden gelen her şeyi yapmalıyız. Faydalı olabilecek her araca şans vermemiz şart” ifadelerini kullandı.
