İçsel Okuma Sesi: Kime Ait?
Eğer bir kitabı veya yazıyı okurken kafanızda bir ses duyuyorsanız, bu sesin kime ait olduğunu hiç düşündünüz mü? Büyük ihtimalle, her kelimeyi, tıpkı bir anlatıcının kulağınıza okuduğu gibi deneyimliyorsunuz. Araştırmalar, insanların büyük bir bölümünün “içsel okuma sesi” (IRV) olarak adlandırılan bir kavrama sahip olduğunu gösteriyor. Ancak, bu özellik herkes için geçerli değil ve içsel okuma sesinin doğası kişiden kişiye değişiklik gösterebiliyor.
İçsel Okuma Sesinin Doğası
Bu konudaki en kapsamlı çalışmalardan biri, New York Üniversitesi’nden Psikoloji Profesörü Ruvanee Vilhauer tarafından gerçekleştirildi. Vilhauer, insanların okuma deneyimlerine dair internet üzerinde yaptığı tarama sonrasında, IRV’lerin doğasını incelemeye koyuldu. 136 gönderiden oluşan bir diziye dayanan araştırması, katılımcıların %82,5’inin okurken bir ses duyduğunu ortaya koydu. Bu içsel seslerin, genellikle belirgin kimlik, cinsiyet, tonlama, ses yüksekliği ve duygusal ton gibi açık konuşma özelliklerine sahip olduğunu belirledi. IRV duyanların yaklaşık yarısı, genellikle kendi seslerini duyduklarını ifade ederken, bazı kişiler kafalarında birden fazla anlatıcıya sahip olduklarını dile getirdi.
- Örneğin, bir diyalog okurken, farklı karakterler için farklı sesler duyulabilir.
- Ayrıca, arkadaşlar veya aile üyelerinden gelen mektuplar, e-postalar ve diğer yazılı iletişimler, gönderen kişinin sesiyle okunabilir.
Vilhauer, daha sonraki bir makalesinde bu olayı değerlendirmek üzere 570 gönüllüye anketler sundu. Katılımcıların yaklaşık %80’i, okurken her zaman veya bazen IRV duyduğunu bildirdi. Ancak, dikkat çekici bir şekilde, geri kalan %20’lik kesim, “okunan kelimeleri anlamak için içsel bir ses duymadan” sadece okuduklarını ifade etti. IRV’ye sahip olanların %34,2’si her okuduklarında bu sesi duyduklarını belirtirken, %45’i içsel okuyucularını “sıkça” duyduklarını söyledi. İlginç bir bulgu olarak, %19, okurken IRV’lerini etkinleştirmeyi veya sessiz tutmayı tercih edebildiğini belirtti.
İçsel Okuma Sesini Kontrol Etmek Mümkün Mü?
Katılımcıların neredeyse dörtte üçü, IRV’lerinin belirli yönlerini kontrol edebildiklerini ifade etti. %35,6’sı hangi sesin duyulduğunu seçebildiklerini, %36,5’i ise sesin yüksekliğini değiştirebildiklerini söyledi. Ayrı bir çalışmada, insanların okurken genellikle kendi aksanlarına uygun bir içsel ses duyduklarını gösterdi. Bu durum, bazen metnin kalitesinde belirgin farklılıklar yaratabiliyor. Örneğin, şiirler ve maniler, bazı seslerin telaffuz şekline bağlı olarak farklı kafiyelere veya uyumlara sahip olabilir ve sessiz okuma, bu sanatsal formların etkilenmesine yol açabilir.
Ayrıca, son zamanlarda yapılan internet tartışmaları, herkesin içsel bir monoloğa sahip olmadığını öne sürüyor. Bu, bazı bireylerin düşüncelerini dil kullanarak sessizce ifade ederken, diğerlerinin daha az sözel bir düşünme biçiminde olduğunu gösteriyor. Ancak, ne yazık ki bu konuda bilimsel inceleme sayısı oldukça az. Farklı düşünme biçimlerini inceleyen araştırmacıların sayısı da sınırlıdır.
