Jüpiter’in Büyük Kırmızı Leke’si Üzerine Yeni Gözlemler
Jüpiter’in atmosferinde, belki de binlerce yıldır dinmeyen devasa bir fırtına sonucu oluşan Büyük Kırmızı Leke (Great Red Spot – GRS) hakkında yapılan yeni gözlemler, bu gizemli bulut oluşumu hakkında çarpıcı bulgular ortaya koydu. Son 90 gün boyunca gerçekleştirilen düzenli gözlemler, eliptik şeklin önemli miktarda boyut değiştirebildiğini ve farklı yönlerde ezilebildiğini gösterdi. Bu durum, daha önce GRS hakkında düşündüğümüz kararlı ve stabil yapının aksine, bu dev lekenin dinamik bir yapıya sahip olduğunu gözler önüne seriyor.
Aslında, Büyük Kırmızı Leke’nin şeklinin değişmesi beklenmedik bir durum değil; bilim insanları, bu tür bir değişimin teorik olarak mümkün olduğunu biliyor ve bu sonucu bekliyordu. Sonuçta, bu leke katı bir madde değil, bulutlardan oluşan bir yapı… Rüzgarların yön değiştirmesi ve hızlanması nedeniyle dağılması kaçınılmaz. Ancak, bu kadar büyük değişimlerin ilk kez gözlemlenmesi dikkat çekici. Asıl ilginç olan, bu dev lekenin binlerce yıldır orada bulunmasına rağmen bu kadar farklı bir şekil alması.
Hâlâ kimse lekenin tam olarak ne kadar süredir var olduğunu kesin bir dille ifade edemiyor. Ancak son birkaç yıl içinde, bu lekenin boyutunun belirgin bir şekilde küçüldüğü gözlemlenmiştir. Aralık 2023 ile Mart 2024 arasındaki gözlemler, lekenin sanki bir stres topu gibi itilip sıkıştırılıyormuş gibi göründüğünü ortaya koydu.
Bu leke ne yapmaya çalışıyor?
NASA’nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi’nden bilim insanı Amy Simon, konuyla ilgili yaptığı bir açıklamada şunları söyledi: “Hafif değişiklikler olduğunu biliyorduk, ancak boyutunun bu kadar fazla salınım göstermesini beklemiyorduk. Bildiğimiz kadarıyla, daha önce böyle bir durum kaydedilmedi. Bu, GRS’nin doğru görüntüleme ritmine sahip olduğumuz ilk deneyim. Hubble’ın yüksek çözünürlükteki gözlemleri sayesinde, GRS’nin aynı anda hem hızlı hem de yavaş hareket ederken içeri ve dışarı doğru sıkıştığını gözlemleyebiliyoruz. Bu, çok beklenmedik bir durumdu ve şu an için bu hareketin nedenini hidrodinamik açıdan açıklayamıyoruz.“
Jüpiter ve üzerindeki dev kırmızı leke, filmlere de ilham kaynağı olmuş birer gizem. Ancak, bu gizemler giderek büyüyor ve şu an için bu devasa bulut kütlesine ulaşarak detaylı inceleme yapma şansımız bulunmuyor. Bulut kütlesinin içindeki basınç ve atmosfer koşullarının, Dünya yapımı bir uzay aracı için son derece tehlikeli olduğu düşünülüyor.
