Son yıllarda kağıt bardaklar ve pipetler, plastik ürünlerin yerini almakta hızla yaygınlaşmaktadır. Kağıt bardakların veya pipetlerin kenarlarının ıslanması bazen can sıkıcı olabilir, ancak en azından çevre için daha iyi olduğu iddia edilmektedir. Fakat, iki yeni çalışma, kağıt ürünlerin aslında sıkça yasaklanan plastik muadilleri kadar zararlı olabileceğini ortaya koymaktadır.
Bir araştırma ekibi, kağıt bardakların su üzerindeki potansiyel etkilerini incelemek amacıyla sivrisinek larvalarını kullanmıştır. Araştırmacılardan Bethanie Carney Almroth, “Kağıt bardakları ve plastik bardakları birkaç hafta boyunca ıslak çökelti ve suda bıraktık ve sızan kimyasalların larvalar üzerindeki etkilerini takip ettik” şeklinde açıklama yapmıştır. Kullandıkları kağıt bardaklar, polilaktik asit (PLA) ile kaplıydı. PLA, geleneksel plastik kaplamalara biyolojik olarak parçalanabilen bir alternatif olarak yaygın bir şekilde kullanılmakta ve kağıt kaplamayı su emmekten korumaktadır. Ancak araştırmacılar, bunun yanı sıra PLA’nın da zehirli olabileceğini keşfetmişlerdir.
Almroth, “Bardakların tümü sivrisinek larvalarının büyümesini olumsuz etkiledi” diyerek bulgularını paylaşmıştır. Kağıt bardakların yalnızca bir haftadır suda bekletildiği tortu ve su bile, sivrisinek larvalarının boyutlarını küçültmüş ve gelişimlerinde gecikmelere yol açmıştır. Bu etkilerin, kağıt bardakların bozulmaya bırakıldığı süre uzadıkça artma eğiliminde olduğu gözlemlenmiştir.
Peki ya kağıt pipetler?
PLA ile kaplı kaplar tek sorun değil. Başka bir çalışmada bilim insanları, kağıt pipetlerin etkisini araştırmış ve perflorlu alkile edilmiş maddeler veya PFAS tespit etmişlerdir. Daha çok “sonsuza kadar kalan kimyasallar” olarak bilinen PFAS, tarihsel olarak birçok alanda kullanılmıştır, ancak günümüzde çevre ve insan sağlığına zararlı olduğu yaygın bir şekilde kabul edilmektedir. Belçika merkezli araştırma ekibi, ülkede satışa sunulan 39 farklı pipet markasını test etmiştir. Bu testler, sadece kağıt değil; bambu, cam, çelik ve plastik gibi diğer materyalleri de kapsamaktadır.
- Ultra Performanslı Sıvı Kromatografisi-Kütle Spektrometresi (UPLC-MS/MS) adı verilen bir teknik kullanarak, pipetlerin her birindeki PFAS seviyelerini analiz etmişlerdir.
- Araştırmacılar, kağıt pipetlerin PFAS içerme ihtimalinin en yüksek olduğunu ve test edilenlerin yüzde 90’ının pozitif sonuç verdiğini saptamışlardır.
- Diğer materyaller de bu konuda sorun yaşamıştır; paslanmaz çelik pipetler hariç, hepsinin PFAS içerdiği keşfedilmiştir.
- Pipetler için bir başka endişe kaynağı da, bulunan malzemenin küresel olarak yasaklanan perflorooktanoik asidin (PFOA) en sık tespit edilen PFAS olmasıdır.
Fakat pipetlerdeki PFAS’ın nereden geldiği konusunda kesin bir bilgi yoktur. Pipetleri suya dayanıklı hale getirmek için bilerek kullanılmış olabilecekleri gibi, yaygınlıkları ve çevredeki yapışma güçleri göz önüne alındığında, büyürken kullanılan bitkilere veya üretim sürecinde kullanılan suya da girmeleri mümkündür.
Sonuç olarak, her iki çalışma da kağıt pipet ve bardak tüketimine dikkat edilmesi gerektiğini önermektedir. Kağıt bardaklarla ilgili çalışma Environmental Pollution dergisinde, kağıt pipetlerle ilgili çalışma ise Food Additives & Contaminants: Part A dergisinde yayımlanmıştır.
