Karaciğerin Yenilenme Yeteneği ve Yaşı
Karaciğer, vücudun toksik maddelerden arınması için sürekli olarak çalışarak kendini yenileme kapasitesine sahip olan hayati bir organdır. Görevleri gereği, bu organın maruz kaldığı hasarlar oldukça yaygındır ve bu hasarları onarmak da karaciğerin işlevinin önemli bir parçasıdır. Ancak uzun yıllar boyunca, vücudun kendini onarma yeteneği azaldıkça, karaciğerin yenilenme kapasitesinin de zayıfladığı düşünülmüştür.
Cell Systems dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, ölmüş, genç ve yaşlı bireylerden alınan karaciğer dokularını karşılaştırarak, karaciğerin “yaşının” ilerleyen yaşlara rağmen genç kalabildiğine dair çarpıcı bulgular sunmuştur. Bazı uzun ömürlü hücrelerin yaklaşık 10 yıl boyunca varlıklarını sürdürebildiği gözlemlenirken, çalışma, ortalama karaciğer hücresi yaşının en fazla üç yıl olduğunu bildirmiştir.
Almanya’daki TU Dresden Üniversitesi’nde bulunan Dresden Rejeneratif Tedaviler Merkezi’nin (CRTD) araştırma grubu lideri Dr. Olaf Bergmann, bu konuda yaptığı açıklamada, “İster 20 yaşında ister 84 yaşında olun, karaciğerinizin ortalama yaşı üç yaşın altında kalıyor” ifadelerini kullanmıştır. Araştırmacılar, insan karaciğer hücrelerinin yaşını doğrudan belirlemek amacıyla 20 ile 84 yaşları arasındaki bireylerden ve ölmüş insanlardan alınan karaciğer örneklerini analiz etmişlerdir.
Sıklıkla antik eserlerin yaşını belirlemek için kullanılan radyokarbon tarihleme yöntemi, insan dokusuna doğrudan uygulansa da, bu araştırma, insanların nükleer testlerle olan tarihsel deneyimlerinden faydalanmayı başarmıştır. Yer altındaki nükleer testlerin yasaklanması 1963 yılında gerçekleşse de, 1950’lerde atmosfere büyük miktarlarda radyokarbon salınmış ve bu durum hayvanların DNA’sına sızmıştır. Bergmann, bu “ihmal edilebilir miktarların zararlı olmadığını” belirtirken, insan dokusunda bu değerlerin tespit edilip ölçülebileceğini vurgulamıştır: “Değerleri atmosferik radyokarbon seviyeleriyle karşılaştırarak, hücrelerin yaşını geriye dönük olarak belirleyebiliriz.“
Karaciğer hücrelerinin yaş ölçümleri, bu hücrelerin, geldikleri bireyin yaşı ne olursa olsun genellikle üç yaşından küçük olduklarını göstermektedir. Bu durum, karaciğerin çoğu durumda yenilenmeye devam ettiğini ve yaşam boyunca genç kaldığını ortaya koymaktadır. Ancak, bu sonuç, tüm hücrelerin aynı hızda yenilenmediği ve bazı hücrelerin on yıla kadar yaşayabildiği göz önüne alındığında, karaciğerde hasarın birikmeyeceği anlamına gelmemektedir. Bergmann, “Bazı araştırmalar, karaciğer hücrelerinin uzun ömürlü olma olasılığına dikkat çekerken, diğerleri ise belirli bir süre içinde yenilenme gösteriyor. İnsanlarda neler olup bittiğini anlamak istiyorsak, insan karaciğer hücrelerinin yaşını doğrudan değerlendirmek için bir yöntem bulmamız gerektiği açıktır” şeklinde konuşmuştur.
Araştırma, insanlarda hücre yenilenmesini doğrudan incelemenin teknik açıdan son derece zor olduğunu kabul etmektedir. Ancak bu çalışma, insan organlarının yenilenme süreçlerinin altında yatan hücresel ve moleküler mekanizmalar hakkında benzersiz bilgiler sunma potansiyeline sahiptir.
