Nasa’nın Ay için Yeni Zaman Standardı Geliştirmesi
Geçtiğimiz günlerde NASA, Ay için geliştirdiği yeni bir zaman standardı olan Eşgüdümlü Ay Saati (LTC) sistemini duyurdu. Beyaz Saray, Nisan ayında NASA’ya 2026 yılına kadar bu yeni standardı oluşturması talimatını veren bir politika notu yayınlamıştı. NASA’nın bu onayı, ABD hükümet paydaşları, uluslararası standart kuruluşları ve diğer ortaklarla iş birliği içinde LTC’yi oluşturacağını belirtiyor.
Ay’ın Kendi Zaman Dilimine İhtiyacı Neden Var?
Ay’ın kendi saat dilimine ihtiyaç duymasının ardında Albert Einstein’ın görelilik teorileri yatıyor. Bu teorilere göre, zamanın hızı ve yerçekimi ile değiştiği öne sürülüyor. Ay’daki daha zayıf yerçekimi nedeniyle, zaman Dünya’ya göre biraz daha hızlı akıyor. Bu, Ay’da kullanılacak bir Dünya saatinin günde yaklaşık 56 mikrosaniye kazanmasına neden oluyor. Bu küçük fark, çoğumuz için önemsiz gibi görünse de, gelecekteki hassas görevlerin hesaplamalarını bozabilecek bir düzeyde önem taşıyor.
NASA’nın zamanlama ve standartlar yöneticisi Cheryl Gramling, bir basın bülteninde, “Işık hızında hareket eden bir şey için 56 mikrosaniye, yaklaşık 168 futbol sahasının mesafesini kat etmek için yeterli zamandır” diyerek bu durumun ne kadar kritik olduğunu vurguladı. Devamında, “Eğer biri Ay’ın yörüngesinde dönüyorsa, Dünya’da görelilik etkilerini bir gün boyunca telafi edemeyen bir gözlemci, yörüngedeki astronotun gerçekte bulunduğu yerden yaklaşık 168 futbol sahası uzaklıkta olduğunu düşünür” şeklinde ekledi. Elbette burada bahsedilen futbol sahaları, Amerikan futbolu sahalarıdır; eğer bizim bildiğimiz futbol sahası kullanılsaydı, bu mesafe yaklaşık 176’ya çıkacaktı.
Uluslararası İş Birliği ve Gelecek Hedefleri
Nisan ayında yayımlanan Beyaz Saray bildirisi, NASA’ya Ticaret, Savunma, Dışişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarıyla iş birliği yaparak LTC’nin 2026 yılına kadar tanıtılması için planlar geliştirmesi talimatını içeriyordu. Bu süreçte, özellikle Artemis Anlaşmaları’nı imzalayan uluslararası paydaşların da önemli bir rol oynaması bekleniyor. 2020 yılında kaleme alınan bu anlaşmalar, uzayda uyulması gereken normları belirliyor ve 43 ülkeden oluşan bir grubu kapsıyor. Ancak, bu grubun dışında kalan dikkat çekici ülkeler arasında, katılmayı reddeden Çin ve Rusya mevcut.
NASA’nın Uzay İletişimi ve Navigasyon (SCaN) programı, bu girişimi yönlendirecek. LTC’nin hedefleri arasında, Mars gibi diğer gök cisimlerine ölçeklenebilir bir zaman standardı oluşturmak yer alıyor. Zaman standardı ise, Ay’daki atom saatlerinin ağırlıklı ortalaması kullanılarak belirlenecek; ancak bu atom saatlerinin konumları henüz netleşmiş değil. Bu yaklaşım, bilim insanlarının Dünya’daki Eşgüdümlü Evrensel Saat’i (UTC) nasıl hesapladığına benzer bir yöntemle gerçekleştirilecek.
