Plüton: Gezegen mi, Cüce Gezegen mi?
Plüton’un gezegen mi yoksa cüce gezegen mi olduğu konusunda farklı görüşler olabilir. Ancak herkes, onun ilginç ve sıradışı bir varlık olduğunu kabul ediyor. Bu cüce gezegen, zaman zaman Güneş’e Neptün’den daha yakın bir konumda yer alıyor. Bu durum, Plüton’un evrendeki diğer cisimlerden ne kadar farklı olduğunu gösteriyor.
Plüton’un ilginç özellikleri arasında, onun etrafında dönen uyduları ve bu uyduların yörüngeleri de yer alıyor. Özellikle, Plüton’un yörüngesinde dönen cisimlerin dikkat çekici bir özelliği var: Bu uydular, Plüton’un dışında bir noktanın etrafında dönüyorlar. Bunun en büyük sebebi ise, Plüton’un en büyük uydusu olan Charon’un varlığıdır. Charon, Plüton’un yaklaşık yarısı kadar bir büyüklüğe ve kütlesinin yaklaşık sekizde biri kadar kütleye sahiptir.
Bu uydu o kadar büyük ki, sistemin ağırlık merkezi – yani bir sistemdeki nesnelerin etrafında döndüğü nokta – Plüton’un yüzeyinden yaklaşık 960 kilometre uzakta, cüce gezegenin yarıçapının yaklaşık yüzde 83’üne denk gelen bir noktada yer alır. Ayrıca, Jüpiter de teknik olarak Güneş’in etrafında dönmüyor, ancak büyüklüğü ve Güneş’e olan mesafesi göz önünde bulundurulduğunda, bu durum anlaşılabilir. Jüpiter’in yüzeyinin hemen dışında, Güneş’in yarıçapının yaklaşık yüzde 7’si kadar uzakta bir noktanın etrafında dönmektedir.
2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği toplantısında, “cüce gezegen” kategorisi oluşturulmuş ve Plüton yeniden sınıflandırılmıştır. Bu sırada, Plüton ve Charon’a çift gezegen demeye başlama önerisi gündeme gelmiştir. Ancak bu öneri kabul edilmemiştir. Yine de günümüzde bazı astronomlar, bu ikiliyi çift cüce gezegen olarak adlandırmaktadır.
Dikkate değer dört uydu daha bulunmaktadır: Styx, Nix, Kerberos ve Hydra. Bu dört uydu da küçük ve düzensiz şekillere sahiptir. Yörünge düzlemleri, Plüton’un ekvatoru ile uyumlu görünmektedir. Bilim insanları, bu uyduların, Plüton ile benzer büyüklükteki bir nesne arasındaki çarpışmanın sonucu olarak ortaya çıktığına inanmaktadırlar.
Bu dört küçük dünyanın yörüngeleri, dairesel bir şekle çok yakın ve merkezlerinde Plüton yer almamaktadır. Bunun yerine, Plüton ve Charon arasında bir noktada, ağırlık merkezi etrafında dönerler. Bu karmaşık ve tuhaf dans, yörüngelerinde neredeyse mükemmel kalıplar oluşturur. Styx, Nix, Kerberos ve Hydra’nın döngüleri, Charon’un döngüsüyle 3:4:5:6 oranına sahiptir. Bu, Charon’un her 60 döngüsünde Styx’in 20, Nix’in 15, Kerberos’un 12 ve Hydra’nın 10 kez döndüğü anlamına gelmektedir.
