Plüton’un Buz Volkanları: Yeni Keşifler
Gezegen statüsü tartışmalarına konu olan Plüton, cüce gezegenler arasında önemli bir yere sahiptir. Daha önce, Plüton’un yüzeyini şekillendiren volkanların varlığı bilinmesine rağmen, yeni bir çalışma, cüce gezegenin yüzeyinde buz volkanlarının nispeten yakın zamanda ortaya çıktığını kanıtladı. NASA’nın Yeni Ufuklar (New Horizons) misyonu, 2015 yılında Plüton’a yaptığı uçuş sırasında çektiği etkileyici görüntülerle bu keşiflerin temelini oluşturdu.
Uzay aracının geri gönderdiği veriler, Plüton’daki kriyovolkanizmanın (Dünya’daki sıcak volkan aktivitesinin buzlu bir versiyonu) varlığını gösteriyor. NASA, Plüton’da Wright Mons adı verilen şüpheli bir kriyovolkanın varlığından şüpheleniyordu. Eğer bu doğrulanırsa, bu durum “dış güneş sisteminde keşfedilen en büyük buzul yapılarından biri olarak kabul edilecektir” şeklinde yorumlanıyordu.
Nature Communications dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, NASA’nın tahminlerinin doğruluğunu ortaya koydu. Çalışmanın baş yazarlarından biri olan Kelsi Singer, Southwest Araştırma Enstitüsü’nde bir gezegen bilimcisidir. Plüton’un buz volkanlarının bazıları 7 kilometreye kadar yükselebiliyor ve bu özellikleri, cüce gezegenin yüzeyinde çarpma kraterlerinin az olduğu bölgelerde yer alıyor. Bu durum, Plüton’un geçmişinde yüzeyini yeniden şekillendiren su buzu ve çamur püsküren volkanların varlığını işaret ediyor.
Buz volkanlarının aktif olabilmesi için belirli bir ısı kaynağının bulunması gerekmektedir. Araştırmacılar, “Bu devasa yapılar, Plüton’un iç yapısının ve evriminin daha fazla ısıyı koruyabileceğini veya Plüton’un tarihinin sonlarına doğru su buzu bakımından zengin malzemelerin harekete geçmesine olanak tanıyan daha fazla ısıya sahip olduğunu ortaya koyuyor” şeklinde açıklamalarda bulundular.
Ekip, kuş bakışı bir görüntü elde edebilmek için bir kamera gönderip bölgenin nasıl görüneceğine dair bir perspektif sunmayı amaçladı. Bilim insanları, Plüton’daki kriyovolkanik bölgelerin, özellikle Ceres ve Satürn’ün uydusu Titan gibi Güneş Sistemi’nin diğer bölgelerinde görülen kriyovolkanizma kanıtlarıyla karşılaştırıldığında, benzersiz özellikler taşıdığını belirtiyor. Plüton’un farklı yüzey ve atmosferik koşulları, onu “güneş sistemindeki ziyaret edilen yerler arasında eşsiz” kılmaktadır.
