Mücevherler veya değerli minerallerle ilgileniyorsanız, muhtemelen sahte altın olarak bilinen bir madde hakkında bilgi sahibisinizdir. Altın, değerli bir metal olmasına karşın, aslında pirit minerali olarak bilinen bir madde ile sıklıkla karıştırılmaktadır ve bu sahte altın neredeyse hiçbir ekonomik değer taşımamaktadır.
Pirit, toprakta ve birikintilerde küçük kristaller halinde bulunan yaygın bir kristal demir sülfür mineralidir. Bu mineral, sülfit ve demir arasındaki bir kimyasal reaksiyon sonucunda oluşur ve çeşitli renk tonlarında görünebilir; altın, gümüş, krom ve hatta gökkuşağı renkleri gibi. Piritin altına benzer görünümü ve kolayca bulunabilirliği, onu uygun fiyatlı mücevher ve süs eşyaları için altının yerine geçebilecek en iyi seçeneklerden biri haline getiriyor. Ancak, burada önemli bir sorun ortaya çıkmaktadır: Piritin, altın eşdeğeri fiyatlarla satılması, dolandırıcılık vakalarının artmasına neden olmaktadır.
Sahte Altın ve Gerçek Altın Arasındaki Farklar
Pirit ile altın arasındaki farkı anlamak için birkaç test yapmak mümkündür. Eğer elinizdeki malzemenin fiziksel bütünlüğünü bozmak istemiyorsanız, sertlik, kesilebilirlik, yumuşaklık ve iz bırakma testleri gibi yıkıcı olmayan yöntemler tercih edilebilir.
- Sertlik Testi: Mohs sertlik skalası kullanılarak, hangi malzemenin hangisini çizebileceği belirlenir. Piritin sertlik puanı 6 ile 6,5 arasında iken, altın yaklaşık 2,5 puan civarındadır. Örneğin, Mohs puanı 3 olan bakır, altını çizebilirken piriti çizemeyecektir.
- Kesilebilirlik Testi: Keskin bir bıçak ile malzeme kesilmeye çalışılır. Pirit, bıçakla kesilemezken, küçük altın parçaları kolayca kesilebilir.
- Yumuşaklık Testi: Malzemenin ne kadar kolay büküldüğü kontrol edilir. Altın, basınç altında yumuşaktır ve bu nedenle kırılmadan bükülmesi kolaydır. Pirit ise basınç altında ya hiç bükülmez ya da kırılır.
- İz Bırakma Testi: Sırasız porselen bir tabaka üzerinde malzeme kazındığında, geriye kalan toz artığın rengi belirleyici olur. Sarı bir çizgi altını, siyah, yeşil veya kahverengi bir çizgi ise piriti gösterir.
Eğer potansiyel olarak değerli metalinizin hasar almasını istemiyorsanız, daha az kesinliğe sahip yıkıcı olmayan testler de kullanılabilir. İki mineral çoğunlukla benzer renkte görünse de, pirit, saf altına göre biraz daha pirinç renginde duracaktır.
Gerçek altın, gümüşle alaşım yapılarak daha beyaz bir ton alabilir. Altın genellikle su kütlelerinde, zamanla akıntılardan dolayı keskin kenarları yumuşak hale gelmiş olarak bulunurken, pirit daha köşeli bir yapıya sahiptir. Malzemenin şekli, bulunduğu çevre koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir, bu nedenle bu test güvenilir sonuç vermez. Pirit kristalleri, mineralin yüzeyinde uzanan çizgilere sahipken, altın bu özelliği göstermeyecektir.
Doğada pirit, çevresel etmenlere maruz kaldığında yüzeyinde kolayca kararma belirtileri gösterirken, altın elementlere maruz kalsa dahi parlaklığını ve lekesiz görünümünü korur. Özgül ağırlık da ayırıcı bir özellik olarak kullanılabilir. Piritin özgül ağırlığı yaklaşık 5 iken, altının özgül ağırlığı 19.3’tür.
Mıknatıslanma veya manyetizma da malzemeleri ayırt etmek için kullanılabilir. Altın demir içermez ve bu nedenle manyetik değildir, ancak bazı altın alaşımları gibi pirit de manyetiktir.
Son olarak, piritin belki de en dikkate değer “zararsız” özelliği, çürük yumurtaya benzeyen kokusudur. Aşındırıcı bir nesneyle ovulduğunda, pirit bu rahatsız edici kokuyu yayarken, altın ise hiç koku vermez.
