Süpersonik Uçuşların Dönüşü: X-59 ve Yeni Bir Başlangıç
Concorde, yaklaşık yirmi yıl önce son inişini gerçekleştirdiğinde, süpersonik ticari uçuşların da sonunu getirmişti. Bu efsanevi uçak, konforu ve hızıyla bir döneme damgasını vurmuştu. Ancak, yeni nesil uçakların Concorde’un izinden gitmesine engel olan en büyük sorun, ses bariyerini aşmanın yarattığı sonik patlamaydı. Bu patlama, yerleşim alanlarının üzerinde uçulduğunda camları kıracak kadar güçlüydü ve bu nedenle, gürültüden rahatsız olan birçok kişi ortaya çıktı.
Eğer süpersonik uçuş yeniden uygulanabilir hale gelecekse, bu sonik patlama sorununu çözmek kaçınılmazdı. İşte bu noktada NASA’nın X-59 deneysel uçağı, ses bariyerini yeni bir yöntemle aşmayı hedefliyor. X-59, gürültülü sonik patlamayı daha sessiz bir sonik “darbe”ye indirgeyecek şekilde tasarlandı. Bu yenilik, dünyayı birkaç saat içinde dolaşma hayallerini yeniden canlandırarak, X-59’un tarihe geçme potansiyelini artırıyor.
2023 yılında NASA, Lockheed Martin’den X-59’u teslim alacak ve ertesi yıl, X-59’un yerleşim bölgeleri üzerinde süpersonik uçuş gerçekleştireceği Quesst Görevi’nin bir sonraki aşamasına geçecek. Bu süreçte, sakinler uçağın çıkardığı sesin ne kadar yüksek ve rahatsız edici olduğunu ölçmek amacıyla anketlere tabi tutulacak. Eğer testler, X-59’un sessiz ve hızlı özelliklerini doğrulursa, NASA, düzenleyicilere karada süpersonik hızlara ulaşan uçak yasağının yeniden gözden geçirilmesi için resmi bir talepte bulunacak.
Süpersonik Uçakların Geleceği Değişebilir
Mevcut yasal düzenlemeler, uçakların yalnızca 9,145 metre yükseklikte veya su üzerinde süpersonik hızda uçmasına izin vermektedir. Bu durum, X-59’un tarihe geçmesine olanak tanıyacak bir avantaj sunmaktadır. Şu anda, uçakların genellikle saatte maksimum 926 kilometre hızla seyahat etmesinin en büyük nedeni, birçok ülkede uygulanan bu yasadır. Uçaklar ses bariyerini geçtiğinde, önünde ve arkasında oluşan sıkıştırılmış basınç dalgaları tek bir şok dalgası halinde birleşerek sonik patlamayı meydana getirir. Birçok kişi, sonik patlamanın yalnızca uçağın Mach 1 hızına ulaştığında (ses hızı olan saatte 1.235 kilometrenin üzerinde) meydana geldiğine inanır, ancak bu tamamen doğru değildir. Şok dalgaları, uçağın üzerinden geçen herkes tarafından duyulmaktadır.
X-59, bilgisayar simülasyonlarının çok daha sessiz bir ses patlaması üreteceğini öngördüğü bir uçak konsepti olarak geliştirilmiştir ve NASA bu durumu “sonik darbe” olarak adlandırmaktadır. Bu tasarım ideal olmayabilir (şok dalgalarının hiç oluşmaması elbette tercih edilir), ancak hem Lockheed Martin hem de NASA, bu inovasyonun karada süpersonik ticari uçuş yasağının kaldırılmasına olanak tanıyacağını umuyor. Aynı zamanda, sonik patlamanın yarattığı gürültü ve olası zararı önemli ölçüde azaltmayı hedefliyorlar.
NASA’nın Quesst Görevi Entegrasyon Yöneticisi Peter Coen, bu konuda şunları söyledi: “Son 50 yıldır uçaklarımızda yaklaşık olarak Mach 0.8’de takılıp kaldık. Bu yüzden, oraya – nerede olursa olsun – çok daha hızlı ulaşabilmek hala gerçekleşmemiş bir hayal gibi. X-59, Quesst görevinde uçarken, ses duvarını bir kez daha aşmaya hazır olduğumuzu düşünüyorum.“
X-59, bu yılın başlarında önemli testlerden geçti ve şimdi 2023’te ilk uçuşuna hazırlanıyor. Eğer herhangi bir sorun yaşanmazsa, 2030’dan önce ticari bir süpersonik uçuşun genel kullanıma sunulması bekleniyor.
