Uzayda Geçirilen Zamanın Zorlukları: Astronotlar İçin Hayati Değişiklikler
Nasa’nın Boeing Starliner uzay aracı ile Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) giden astronotların, teknik sorunlar nedeniyle beklenenden daha uzun süre orada kalmaları gerektiği anlaşılıyor. Bu durum, astronotların hayatlarında ‘hayat değiştiren’ değişikliklere yol açabilir.
Başlangıçta, astronotlar Barry ‘Butch’ Wilmore ve Sunita Williams, UUİ’ye Haziran ayında vardıklarında sadece birkaç gün geçireceklerini düşünmüşlerdi. Ancak, dönüşlerinin 2025 yılına kadar ertelenebileceği bilgisi verildi. Astronotlar, eğitim ve sağlık değerlendirmeleri daha kısa bir görev süresine dayanarak hazırlandıkları için, bu kadar uzun bir maceraya tam olarak hazırlıklı değillerdi. Haziran ayında geri dönmeleri planlanırken, Starliner’daki kritik itici motor arızaları ve helyum sızıntıları nedeniyle iki aydan fazla bir süre zaten UUİ’de kalmış durumdalar.
Mikro Yerçekiminin Sağlık Üzerindeki Etkileri
Mikro yerçekiminde uzun süre kalmak, astronotlar için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. NASA’nın çalışmalarına göre, astronotlar Dünya’daki ciddi osteoporozdan 12 kat daha hızlı kemik kaybı yaşayabilirler. Bu durum, kırıklar ve uzun süreli fiziksel bozukluklar riskini artırmaktadır. Ayrıca, astronotların fiziksel olarak zorlu görevleri yerine getirme yeteneklerini etkileyen %50’ye varan kas kütlesi kaybı da önemli bir endişe kaynağıdır.
Kardiyovasküler Sistem Üzerindeki Değişiklikler
Kardiyovasküler sistem de mikro yerçekiminden olumsuz etkilenebilir. Uzay ortamındaki yerçekimi değişiklikleri, astronotların kalp yapısını değiştirebilir ve kan damarlarının zayıflamasına neden olabilir. Bu durum, kardiyovasküler dayanıklılığın azalmasına yol açar. Vücut sıvılarının yer değiştirmesi, görme, bilişsel fonksiyon, denge ve koordinasyon üzerinde de olumsuz etkilere neden olabilir. Bazı astronotlar, ‘uzay bulantısı’ olarak tanımlanan bir durumu deneyimlediklerini bildirirken, bu rahatsızlık sersemlik, mide bulantısı ve ruh hali değişikliklerine yol açabilir.
Radyasyon Tehlikesi
Radyasyona maruz kalmak, astronotlar için bir diğer önemli risk faktörüdür. UUİ’deki koruma önlemlerine rağmen, astronotlar hâlâ Dünya’dakinden 365 kat daha fazla radyasyona maruz kalmakta ve bu durum kanser riskini artırmaktadır. Wilmore ve Williams uzayda kaldıkça, bu maruz kalmanın etkileri daha da belirgin hale gelecektir.
NASA henüz nihai bir karar vermemiş olsa da, Starliner’ın güvenli olmadığı düşünülürse, astronotların SpaceX’in Dragon Kapsülü ile geri dönmek için Şubat 2025’e kadar beklemeleri gerekecek. Bu, görev sürelerini dokuz aya kadar uzatabilir ve uzayda geçirilen bu sürenin güvenli bir dönüşe yönelik aciliyeti artırdığı açıktır. Çünkü yörüngede geçen her gün, astronotların sağlıklarını daha da tehlikeye atmaktadır. Ancak Boeing, Starliner’ın astronotları güvenli bir şekilde geri getirebileceğinden umutlu olmayı sürdürüyor ve NASA’nın mürettebatsız bir dönüş kararı alması durumunda gerekli ayarlamaları yapacaklarını belirtmektedir.
