Tarih Öncesi Gizem: Vittrup Adamı
Tarih öncesi insanların yaşam biçimlerini anlamak, özellikle alışılmadık yerlerde bulunan kalıntılar ve gizemli koşullar altında gerçekleşen ölümler söz konusu olduğunda oldukça zordur. 20. yüzyılın başlarında Kuzey Danimarka’daki bir turba bataklığından elde edilen kısmi bir iskelet olan “Vittrup Adamı” bu gizemli durumlara örnek teşkil etmektedir.
Vittrup Adamı’nın kimliği ve geçmişi hala bir sır olarak kalmakta, ancak gelişmiş genetik analizler sayesinde araştırmacılar bu adamın geçmişine dair yeni ayrıntılar keşfetmiştir.
Vittrup Adamı’na Ne Oldu?
Bildiğimiz kadarıyla, bilinmeyen bir adam yaklaşık 5.200 yıl önce bir cinayet sonucu hayatını kaybetmiş ve cesedi Danimarka’nın Vittrup kentindeki bir bataklığa gömülmüştür. Adamın kalıntıları ilk olarak 1915 yılında bulunmuş olup, sağ aşık kemiği, sol alt kaval kemiği, çene kemiği ve kafatasının bazı kısımlarını içermektedir. İlginç bir detay olarak, adamın cesedinin yanında bir ahşap sopa da bulunmuştur.
Önceki analizler, Vittrup Adamı’nın kafasına muhtemelen sekiz kez vurularak öldüğünü ortaya koymuş ve bu durum, MÖ 3.100 ile MÖ 3.300 yılları arasına tarihlenen bir cinayet gizemine dönüşmüştür. Avrupa genelinde bataklıklarda buna benzer çok sayıda Neolitik insan kalıntısı keşfedilmiştir. Bu “bataklık cesetleri”, yüzyıllar boyunca çevresel etmenlerden korunmalarına neden olan koşullar sayesinde oldukça iyi bir şekilde korunmuştur. Arkeologlar, bu insanların bir kurban töreninin parçası olarak öldürülmüş olabileceğini düşünmektedir. Çoğu durumda, kişiyi bir şekilde önemli kılabilecek malformasyonlar bulunmaktayken, Vittrup Adamı’nın durumu aşırı şiddet içeren bir sonla diğer örneklerden farklılık göstermektedir.
Bölgedeki Diğerlerinden Farklı
Vittrup Adamı’nın kalıntılarının DNA analizi, onun kimliği hakkında önemli bilgiler sunarken, yaşamının detayları hala belirsizliğini korumaktadır. Özellikle, genetik imzası, o bölgede bulunan diğer kalıntılardan oldukça farklıdır. Bu durum üzerine Dr. Anders Fischer, Karl-Goran Sjögren ve meslektaşları konuyu daha derinlemesine incelemeye karar verdiler.
Bilim insanları, stronsiyum, karbon ve oksijen izotoplarının izlerini içeren diş minesinin analizi sayesinde Vittrup Adamı’nın İskandinav Yarımadası kıyılarında büyüdüğünü belirledi. Ekip, bunun yanı sıra, onun DNA’sının Norveç ve İsveç’teki Mezolitik insanlar arasında yakın bir eşleşme gösterdiğini tespit etti. Dişlerinin ve kemiklerinin izotop ve protein analizi, yaşlandıkça diyetinin kıyı gıdalarından (deniz memelileri ve balık) çiftlik gıdalarına (koyun, keçi, tahıl ve süt ürünleri) doğru değiştiğini ortaya koymuştur. Bu bulgular, Vittrup Adamı’nın muhtemelen genç yetişkinliğinin bir döneminde bir çiftçi olduğunu düşündürmektedir.
Görünüşe göre, daha önce gizemli olarak nitelendirilen bu adam, aslında kuzeydeki bir toplayıcı topluluğun parçasıydı; ancak daha sonra Danimarka’daki bir çiftçi topluluğuna katılmıştır. Bu durum, Danimarka’ya yönelik daha geniş bir göçün bir parçası olarak doğal bir süreçle gerçekleşmiş olabileceği gibi, araştırma ekibinin öne sürdüğü gibi yerel topluma entegre olmuş bir tüccar ya da esir olma ihtimalini de içermektedir.
Danimarka’ya nasıl ulaştığına dair kesin ayrıntılar bilinmemekle birlikte, bu yeni analiz, o dönemde Avrupa’da yaşayan Mezolitik ve Neolitik toplumlar arasında daha karmaşık ve detaylı bir etkileşim olduğunu göstermektedir. Araştırmacıların bir açıklamada belirttiği üzere, “Bildiğimiz kadarıyla, ilk kez bir araştırma, Kuzey Avrupalı bir kişinin yaşam öyküsünü bu kadar yüksek düzeyde ayrıntıyla ve bu kadar uzun bir zaman aralığında haritalayabiliyor.” Çalışma, PLOS ONE dergisinde yayımlanmıştır.
