Ağaçlar Öncesi Dünya ve Vredefort Krateri
Ağaçların var olmadan önce, Dünya üzerinde yalnızca tek hücreli organizmalar yaşamaktaydı. Bu dönemde, gezegenimize çarpan en büyük asteroit, şu anda Johannesburg, Güney Afrika olarak bilinen bölgeye inerek Vredefort kraterini oluşturdu. İlk çarpışma sonucunda tahmin edilen kraterin boyutu, 250-280 kilometre arasında olan asteroitin başlangıçta yaklaşık 15 kilometre çapında olduğu hesaplandı. Ancak, Rochester Üniversitesi’nde gerçekleştirilen yeni bir araştırma, bu boyutun 25 kilometreye daha yakın olduğunu ortaya koydu.
Bu çalışmayı yürüten ekip, Vredefort kraterinin ölçeğinde bir etki yaratmak için gereken asteroit boyutunu hesaplamak amacıyla Basitleştirilmiş İhtiyari Lagrangian Eulerian (iSALE) adlı bir şok fiziği programı kullandı. Yapılan hesaplamalar sonucunda, orijinal çap tahmininin, yaklaşık 172 kilometrelik bir etki alanı ölçümü üreteceği sonucuna varıldı. 250-280 kilometrelik gerçek boyuta ulaşmak için çarpan cismin çok daha büyük olması gerektiği anlaşıldı.
Dünya’nın çevresi üzerinde bu çarpmanın yaratabileceği etkinin tahminleri, Chicxulub kraterinin etkileri hakkında bilinenleri temel alabilir. Dinozorların kitlesel yok oluşunun nedeni olarak kabul edilen Chicxulub krateri, 66 milyon yıl önce Dünya’daki bitki ve hayvan türlerinin yaklaşık %75’ini yok eden 10 kilometrelik bir asteroid tarafından oluşturulmuştur. Neyse ki, bu dönemde Dünya üzerinde pek fazla canlı yaşamıyordu. Vredefort çarpmasının, kitlesel yok oluşa neden olmasa da, küresel iklim üzerinde Chicxulub çarpmasından daha büyük bir etki yarattığı düşünülmektedir.
Asteroit çarpması sonucu oluşan büyük miktardaki toz, güneşi saatlerden on yıllara kadar engelleyebilecek uzun bir süre boyunca atmosferde kalmış olabilir. Güneş ışığını engelleyen bu toz bulutları, Dünya’nın yüzey sıcaklığının önemli ölçüde düşmesine neden olmuştur. Toz çöktükçe, çarpmadan yayılan karbondioksit de gezegenin sıcaklığının birkaç derece artmasına yol açmıştır. Bu boyut ve zaman diliminin etkileri, 2 milyar yıl önceki Dünya’nın coğrafi düzenine dair anlayışımızı derinleştirmede önemli bir rol oynamaktadır.
Araştırmacılar, Vredefort krateri çarpmasıyla fırlayan materyali inceleyerek, günümüzde Karelya, Rusya’dan toplanan örneklerle karşılaştırmayı başardılar. Çarpma anında iki kara kütlesinin arasındaki mesafenin yaklaşık 2.000-2.500 kilometre olduğu tahmin edilmektedir. Bu büyüklükteki çarpmalardan elde edilen bilgiler, sadece 2 milyar yıl önce gezegenin neye benzediğini anlamamıza yardımcı olmakla kalmayıp, aynı zamanda araştırmacıların diğer büyük gezegensel çarpmaların etkilerini incelemesine ve gelecekteki çarpışmaların potansiyel etkilerini tahmin etmesine olanak tanımaktadır.
