Sağlık uzmanları, yatmadan hemen önce telefonumuza bakmanın uykumuzu olumsuz etkilediğini sıkça dile getiriyor. Ancak yeni bir araştırma, bu iddianın bilimsel bir temeli olmayabileceğini öne sürüyor.
Yeni yapılan bir çalışmaya göre, uzmanlar gözlerimizi ekrandan gelen “mavi ışığa” maruz bırakmanın uykuya dalmayı zorlaştırdığına dair yeterli kanıtın bulunmadığını belirtiyor. Bu durum, NHS (Birleşik Krallık Ulusal Sağlık Sistemi) başta olmak üzere, sağlık uzmanlarının insanlara mavi ışık sebebiyle yatmadan en az bir saat önce telefon kullanmaktan kaçınmalarını öneren resmi tavsiyeleriyle çelişiyor.
Yeni araştırmayı yürüten Dr. Michael Gradisar, Avustralya’daki Flinders Üniversitesi’nde klinik psikolog ve uyku uzmanıdır. Dr. Gradisar, akıllı telefonların uyku üzerindeki etkisini araştıran 11 farklı çalışmayı inceledi ve bu çalışmalar arasında ‘anlamlı’ bir neden-sonuç ilişkisi bulamadı. Times ile yaptığı bir görüşmede, “Dünya genelinde yapılan 11 çalışmada, yatmadan önceki saat içinde ekran ışığının uykuya dalmayı zorlaştırdığına dair hiçbir kanıt yokEğer uykumuza zarar verebilecek tüm faktörlere bakarsak, ekranlara gereğinden fazla önem verildiğini görüyoruz.” şeklinde ekledi.
Yaklaşık on yıl önce gerçekleştirilen bu 11 çalışmanın en dikkat çekici bulgularından biri, yatmadan önce ekran kullanımının uykuya dalmayı ortalama 10 dakika geciktirdiği yönündeydi. Dr. Gradisar, “İnsanların şunu sorması gerekiyor, on dakika gerçekten bir fark yaratır mı?” diye sorguluyor.
Mavi Işık Nedir?
Görünür ışık spektrumunda yer alan mavi ışık, insan gözüyle görülebilen bir renk olup telefonlar ve diğer cihazların ekranlarından da yayılmaktadır. Mavi ışığın, vücudumuzda bulunan ve uykulu hissetmemize neden olan melatonin hormonunun salınımını baskıladığı düşünülmektedir. Bu nedenle çoğu sağlık kuruluşu, iyi bir gece uykusu almak isteyen kişilere yatmadan en az bir saat önce cihaz kullanmaktan kaçınmalarını öneriyor.
- NHS, “Buna cep telefonları, tabletler ve televizyonlar da dahildir, çünkü bu cihazlar beyindeki melatonini bozarak bizi uyanık tutan mavi ışık yayabilir” açıklamasında bulunuyor.
Dr. Gradisar, mavi ışığın melatonin seviyeleri üzerindeki etkisine itiraz edip etmediği konusunda kesin bir açıklama yapmıyor. Ancak, telefonların uykuyu engellemesinin ana nedeninin, onları elden bırakamamamız olduğunu belirtiyor ve yatmadan hemen önce e-postalarına bakmanın “gerçekten kötü bir fikir” olduğunu ifade ediyor. Bu düşünce, Oxford Üniversitesi’nde sirkadiyen sinir bilimi profesörü olan Profesör Russell Foster tarafından da destekleniyor. Profesör Foster, “Ekranlardan yayılan mavi ışıkların kayda değer bir etkiye sahip olduğuna dair hiçbir kanıt bulunmamaktadır” diyerek bu durumu kabul ediyor.
Profesör Foster, telefonların uyku üzerindeki ana etkisinin mavi ışıktan ziyade, yatarken yanımızda olmalarından kaynaklandığını söylüyor. Ayrıca, mavi ışığın etkisini vurgulamanın, sadece mavi ışığı azaltan bir yöntem kullanılarak çözülebileceğine dair yanlış bir düşünce yaratabileceğini belirtiyor. Eğer gece 2’de telefonunuza bakıyorsanız, bunun uykunuz üzerindeki etkisi yalnızca mavi ışıktan ibaret olmayacaktır.
