Orta Kütleli Kara Delik Keşfi
En nadir karadelik türlerinden biri, galaksimizin merkezine, süper kütleli kara delik Sagittarius A*’ya son derece yakın bir noktada keşfedilmiş olabilir. Bu yeni kara delik, orta kütleli sınıfında yer alıyor, yani süper kütleli olarak sınıflandırılacak kadar ağır değil, fakat bir yıldızın süpernovası sonucu oluşabilecek kadar da hafif değil. Şu an için yalnızca 10 civarında bu türde cisim bilinmektedir ve bunlardan biri, sadece birkaç hafta önce bilim dünyasına tanıtıldı.
Keşif, merkezi bir nesne barındıran ve sıcak, büyük kütleli yıldızlardan oluşan IRS 13 yıldız kümesinde gerçekleştirildi. Başlangıçta, bu merkezdeki nesnenin büyük bir yıldız olduğu düşünülüyordu; ancak araştırmacılar, daha yüksek çözünürlüklü gözlemler ile bunun aslında bir yıldız olmadığını belirleyebildiler. Bu karadeliğin keşfine yönelik bulgular, düzenli bir şekilde hareket eden yıldızların hareketlerinden, X-ışınları emisyonlarından ve bu nesnenin etrafında saniyede birkaç yüz kilometre hızla dönen iyonize gazdan elde edildi. Very Large Telescope (Çok Büyük Teleskop), ALMA ve Chandra teleskoplarının farklı dalga boylarında yaptıkları gözlemlerin bir kombinasyonu, orta kütleli bir kara delik ile tutarlı veriler elde edilmesini sağladı.
Orta kütleli kara deliğin yaklaşık 30.000 güneş kütlesi kadar bir kütleye sahip olduğu tahmin ediliyor. Araştırmacılar, uzun bir süredir orta kütleli kara deliklerin istikrarlı bir şekilde beslenmesinin süper kütleli karadeliklerin büyümesine yardımcı olabileceğini ileri sürüyorlardı. Bu tür karadeliklerin, süper kütleli karadeliklere çok yaklaşarak zamanla yutuldukları düşünülüyor.
IRS 13’ün son 10 milyon yıl içerisinde Samanyolu’nun (ve Sagittarius A*’nın) merkezine yaklaşarak ilerlediği düşünülüyor. Araştırmanın başyazarı Dr. Florian Peißker, konuyla ilgili yaptığı açıklamada: “IRS 13, merkezi kara delik [Sagittarius A*] büyümesi için önemli bir yapı taşı gibi görünüyor,” dedi ve ekledi: “Bu büyüleyici yıldız kümesi, yaklaşık yirmi yıl önce keşfedildiğinden beri bilim camiasını şaşırtmaya devam ediyor. İlk başta alışılmadık derecede ağır bir yıldız olduğu düşünülüyordu. Ancak yüksek çözünürlüklü verilerle artık merkezinde orta kütleli bir kara delik bulunan yapı taşı bileşimini doğrulayabiliyoruz.”
Orta kütleli kara deliği kesin olarak doğrulamak ve küme hakkında daha fazla bilgi edinmek amacıyla daha fazla gözlem yapılması gerekmekte. JWST ve yakında faaliyete geçecek olan Extremely Large Telescope (Aşırı Büyük Teleskop) tarafından gerçekleştirilecek gözlemler, bu noktada önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu çalışma Astrophysical Journal’da yayınlanmıştır.
