Yüksek irtifalara çıktıkça sıcaklıkların düştüğü, bilinen bir gerçektir. Ancak bazı insanlar, bu durumu mantıksız bulmakta ve dağların zirvelerinin Güneş’e daha yakın olmasına rağmen neden bu kadar soğuk ve karlı olduğunu anlamaya çalışmaktadır. Burada açıklığa kavuşturulması gereken önemli bir nokta var.
Güneş’e daha yakın olmak, özellikle Dünya’da olduğunuz sürece, daha yüksek sıcaklıklar anlamına gelmez. Dünya’da hissettiğimiz ısı, doğrudan Güneş’ten gelen ısıdan ziyade, Güneş’ten yayılan güneş ışınımının (görünür ışık da dahil olmak üzere elektromanyetik spektrumun çeşitli dalga boyları) Dünya üzerindeki parçacıklarla etkileşiminin sonucudur. Bu etkileşim, çevremizde hissettiğimiz sıcaklığı oluşturur. Güneş Sistemimizdeki farklı gezegenlerin sıcaklıkları üzerinde bir etkisi olsa da, Güneş’in Dünya’dan yaklaşık 151,88 milyon kilometre uzakta olması, Everest’in etkileyici 8.849 metrelik yüksekliğini oldukça önemsiz kılmaktadır.
Daha yüksek irtifalarda sıcaklıkların daha soğuk olmasının temel sebebi, atmosferin yoğunluğu ile doğrudan ilişkilidir. Deniz seviyesinde atmosfer, yüksek irtifalara göre daha kalındır. Örneğin, Everest’teki hava basıncı, hava koşullarına bağlı olarak değişebilmekle birlikte, deniz seviyesindeki basıncın yaklaşık üçte biri kadardır. Hava ısındığında, genişler ve moleküller arasında daha fazla boşluk oluşur. Bu daha az yoğun, sıcak hava, kaldırma kuvveti nedeniyle yükselir. Ancak bu durum, dağların daha sıcak olduğu anlamına gelmez.
NASA’nın bu konuya dair açıklaması ise oldukça açıklayıcıdır:
“Daha yüksek irtifalar, daha düşük irtifalardan daha soğuktur çünkü adiyabatik ısınma gerçekleşir. Bir hava paketi, düşük bir irtifadan yüksek bir irtifaya hareket ettiğinde, daha düşük basınç nedeniyle genişler. Üzerindeki hava ağırlığı azaldıkça, hava genişlerken sıcaklığı düşer.”
Bu sıcaklık düşüşü, daha yüksek irtifalarda havanın soğumasına neden olur ki bu da yağışların donarak kar şeklinde düşmesine yol açar. Yüksek irtifalarda zemin sıcaklığının düşük olması, karın erimesi yerine birikmesine sebep olur. Böylece, dağ zirvelerinde gözlemlediğimiz kar tabakaları, bu karmaşık atmosferik süreçlerin bir sonucudur.
İlk yorum yapan olun