Dünya’ya En Yakın Gezegen Hangisidir?
Eğer bir gökbilimciye Dünya’ya en yakın gezegenin hangisi olduğunu sorarsanız, muhtemelen tek ve basit bir yanıt almayı beklersiniz. Ancak bu sorunun yanıtı oldukça karmaşık ve çok boyutlu. Sorunun ifadesine ve zamanlamasına bağlı olarak, teknik olarak üç farklı ama doğru cevapla karşılaşabilirsiniz. Bu durumun neden bu kadar tartışmalı olduğunu anlamanın en iyi yolu, olası farklı sorulara bakarak her birini sırasıyla ele almaktır.
Eğer hangi gezegenin Dünya’ya en fazla yaklaştığını sorarsanız, basit bir yanıt olarak Venüs karşınıza çıkacaktır. Bu sıcak ve kavrulan gezegen, Dünya’dan sadece 38 milyon kilometre uzaklığa kadar yaklaşabilir. Hiçbir diğer gezegen, bize bu kadar yakın bir konumda olamaz. Bu soruya göre bir sonraki en yakın komşumuz ise, gezegenimize 54,7 milyon kilometre kadar yaklaşabilen Mars’dır. Ardından, Dünya’ya en yakın noktasında yaklaşık 77,2 milyon kilometre uzakta bulunan Merkür gelir. Ancak, bu gezegenlere en yakın noktaya nadiren ulaşmamız mümkündür. Zira bu gezegenlerin üçü de (tıpkı Dünya gibi) sürekli olarak Güneş’in etrafında farklı hızlarla dönerler. Bu nedenle, mavi gezegenimiz ile her biri arasındaki mesafe sürekli değişmektedir.
Sonuç olarak, çoğu gökbilimci bu cevabı pek tatmin edici bulmamaktadır. Eğer şu an Dünya’ya en yakın gezegenin hangisi olduğunu sorarsanız, her gezegenin Dünya’ya göre yörüngeleri üzerindeki konumuna bağlı olarak Merkür, Venüs veya Mars cevaplarından birini alabilirsiniz. Örneğin, Güneş’in diğer tarafında Venüs ve Merkür Dünya’ya en uzak noktalarda yer alıyorsa, ve Mars da Dünya’ya en yakın noktada bulunuyorsa; o durumda, o an bize en yakın gezegen Mars olacaktır. Ancak eğer Mars Dünya’ya en uzak noktada, Merkür ve Venüs ise en yakın noktalara yakınsa, o zaman Venüs bize en yakın gezegen olacaktır.
Bununla birlikte, bu sorunun cevabı sıklıkla değişiyor ve bu durum, en yakın komşumuzu belirlemenin pek iyi bir yolu olmuyor. Örneğin, 2024 yılının Ocak ayında Dünya’ya en yakın gezegen Merkür iken, yaklaşık sekiz ay içinde Venüs bize en yakın gezegen olacak. Venüs’ten yaklaşık iki ay sonra ise Mars, en yakın komşumuz olarak Venüs’ten daha yakın bir konuma ulaşacak. Ancak bu durumdan yalnızca bir aydan daha kısa bir süre sonra, Venüs tekrar en yakın gezegen unvanını geri kazanacak.
Ortalamada Dünya’ya En Yakın Gezegen Hangisidir?
Bu soruyu bu şekilde sormak, anlayacağınız gibi, net bir cevap vermiyor. Peki, ortalamada hangi gezegenin Dünya’ya en yakın olduğu sorusuna bakalım. Bu soruyu cevaplarken, durum gerçekten çok daha ilginç bir hal alıyor. Eğer gezegenlerin Dünya’ya ortalama uzaklıklarının bir listesini internet üzerinde ararsanız, Venüs’ün Dünya’ya ortalama olarak Merkür veya Mars’tan daha yakın olduğunu belirten sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Örneğin, ThePlanets.org, Venüs’ün Dünya’ya ortalama uzaklığını yaklaşık 41,4 milyon kilometre olarak listeliyor; Merkür’ün ise 91,7 milyon kilometre ve Mars’ın 78,3 milyon kilometre uzaklıkta olduğunu belirtiyor.
Ancak New Mexico’daki Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’nda araştırma ve geliştirme mühendisi olan Tom Stockman, WordsSideKick.com ile yaptığı röportajda, bu listelerin hatalı varsayımlara dayandığını ve insanların bu sayıları elde etmek için basitçe her gezegenin Güneş’e olan yörünge mesafesinin yarıçapı arasındaki ortalama mesafeyi hesapladıklarını açıkladı. Ancak Stockman, bunun gezegenlerin yörüngeleri sırasında birbirlerine göre konumlarını hesaba katmadığını, yalnızca Güneş etrafında ortalama olarak ne kadar uzakta döndüklerini gösterdiğini belirtti.
Mühendis, bunun yerine gezegenler arasındaki ortalama mesafeleri hesaplamanın doğru yolunun, her iki yörüngedeki her nokta arasındaki tüm mesafelerin ortalamasını hesaplayan nokta-daire yöntemini (PCM) kullanmak olduğunu ifade etti. 2019 yılında Physics Today dergisinde bu temel hataya dikkat çeken ve PCM modeline dayalı olarak her bir gezegen arasındaki gerçek ortalama mesafeleri paylaşan bir makalenin ortak yazarlığını yaptı. Yazarlar, bu incelemeyi bir “Rick ve Morty” bölümünden ilham alarak “whirly-dirly corollary” olarak adlandırdılar. Bu inceleme, Venüs’ün aslında Dünya’dan ortalama 169,9 milyon km, Mars’ın ise ortalama 254,4 milyon km uzaklıkta olduğunu ortaya koydu. Ancak Merkür, ortalamada Dünya’dan sadece 155,5 milyon km uzaklıkta yer alıyordu.
Bu ortalamalar yine de resmin tamamını yansıtmıyor çünkü bunlar zamanı değil yalnızca mesafeyi temsil ediyor. Bu nedenle Stockman ve meslektaşları, her gezegenin ortalama ne kadar süre boyunca Dünya’ya en yakın olduğunu görmek için simülasyonlarını 10.000 yıl boyunca çalıştırdılar. Bu simülasyonlar, Mars’ın zamanın kabaca %17’sini Dünya’nın en yakın komşusu olarak geçirdiğini, Venüs’ün ise zamanın kabaca %36’sında bu unvanı elinde tutarak geçirdiğini ortaya çıkardı. Ancak kazanan, zamanın kabaca %47’sinde Dünya’ya en yakın olan ve ortalama olarak bakıldığında gerçek en yakın komşumuz olduğunu kanıtlayan Merkür oldu.
Merkür, Güneş’e en yakın gezegen olarak en küçük yörüngeye sahip olması sebebiyle, zamanının daha büyük bir kısmını Dünya ile Güneş’in aynı tarafında geçirerek en yakın komşumuz olma özelliğini taşır. Bu durum, gezegenler sıralamasında en yakınımızdaki iki isimden biri olmasa bile, Dünya’ya diğerlerinden daha yakın durmayı başarmaktadır. Aynı sebepten dolayı, Merkür’ün ortalama olarak sadece bizim en yakın komşumuz olmadığı, aynı zamanda Güneş sistemimizdeki diğer altı gezegenin de en yakın ortalama komşusu olduğu ortaya çıkmıştır.
