Yaz Saati Uygulaması Üzerine Tartışmalar
Türkiye uzun zamandır saat değişikliği ve yaz saati uygulamaları konusunda kendi iç meseleleriyle meşgulken, dünya genelinde birçok ülke bu konunun gerekliliği üzerinde çeşitli tartışmalar yürütüyor. Saatlerin ileri alınması ve bunun sonucunda yaşanan bir saatlik uyku kaybı, genel olarak büyük bir sorun gibi görünmeyebilir; ancak uzmanlar bu durumun sağlığımız üzerinde ciddi riskler oluşturabileceği konusunda uyarıyor.
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi (AASM), yaz saati uygulamasının (DST) sağlığımız üzerinde “tehlikeli ve olumsuz” etkiler yaratabileceğini öne sürerek, saatlerin ileri alınmasına son verilmesi ve kalıcı bir standart saat oluşturulması gerektiğini savunuyor. AASM, bu konuda Kalıcı Standart Zaman Koalisyonu (CpST) ile işbirliği yaparak, DST’nin olumsuz etkilerine dikkat çekiyor.
AASM, uyku yoksunluğu ve sabah sersemlik hissi gibi saat değişiminin fiziksel etkilerine ek olarak, sabah saatlerinin bir saat ileri alınmasının vücut saatlerimizin düzgün çalışması üzerinde kalıcı etkileri olabileceğini belirtiyor. Bu iddiaya göre, gün batımlarını daha erken bir saate almayı tercih ettiğimizde, biyolojik saatlerimiz senkronize olmayabilir. Bu da uykuya dalmayı ve doğru zamanda uyanmayı zorlaştırabilir.
AASM ve CpST, bu soruna çözüm olarak kalıcı standart saat uygulamasını öneriyor. Bu düzenleme, sabah saatlerinin güneş ışığı ile uyanmamıza olanak tanıyacak ve sabah ışığına maruz kalmamız vücut saatimizin düzgün çalışmasına yardımcı olacaktır. AASM ve CpST, standart zamanın doğal sirkadiyen ritimlere daha yakın olduğuna inanıyor ve bu zaman dilimini kalıcı olarak benimsemenin sabahları uykululuk hissini azaltabileceğini ve akşamları uykuya dalmayı kolaylaştırabileceğini vurguluyor.
Amerikalıların da bu görüşe katıldığı görülüyor. YouGov tarafından gerçekleştirilen bir ankete göre, Amerikalıların %63’ü saat değişikliğinin kaldırılmasını destekliyor. Sadece %16’sı mevcut sistemin devam etmesini tercih ederken, katılımcıların %21’i ise “emin değilim” yanıtını vermiştir. Her ne kadar birçok kişi kalıcı olarak yaz saati uygulamasında kalarak daha geç gün batımlarının ve daha aydınlık akşamların tadını çıkarmayı arzulasa da, AASM, sabah saatlerinin bir saat ileri alınmasının kış aylarında karanlıkta uyanmaya ve dolayısıyla uyku sorunlarına yol açabileceği konusunda uyarıyor.
ABD’de 2021 Güneş Işığı Koruma Yasası, kalıcı olarak yaz saati uygulamasını devreye almayı amaçladı, fakat senatodan geçmesine rağmen uygulama aşamasına geçilemedi. Benzer bir şekilde, Avrupa Birliği de 2019 yılında yaz saati uygulamasını sonlandırma yönünde bir karar aldı; ancak Covid-19 pandemisi nedeniyle bu planlar askıya alındı ve henüz yeniden hayata geçirilmedi.
Tüm bu engellere rağmen, birçok ülkede güçlü bir kamu desteği, yaz saati uygulamasının geleceğinin belirsiz olduğunu gösteriyor. Çoğu ülke gün ışığından faydalanma saatini uygulamazken, zaman içerisinde saat değişikliğine katılan ülkelerin yaklaşık yarısı bu geleneği terk etmiş durumda.
