Beyin Yarım Kürelerinin İşlevselliği Üzerine Yeni Bulgular
İnsan beyninin sol ve sağ yarım kürelerinin, kelimeleri ve yüzleri işlediği uzun zamandır bilinmektedir. Ancak, son zamanlardaki araştırmalar, beynin bir yarısının yokluğunda bile, bireylerin bu iki nesne tipini tanımakta hala oldukça başarılı olabileceğini ortaya koymaktadır. Henüz yayınlanmamış bir çalışmanın yazarları, bu bulguların beynin plastisitesine dair yeni bakış açıları sunduğunu ve tek bir yarım kürenin büyük bir ameliyat sonrasında ekstra görevleri üstlenmek için kendini yeniden yapılandırabileceğini düşündürdüğünü ifade etmektedir.
Her iki yarım kürenin de yüz ve kelime tanıma süreçlerine katkıda bulunup bulunmadığını anlamak amacıyla araştırmacılar, çocuk yaşta hemisferektomi ameliyatı geçirmiş 40 yetişkin gönüllüyü inceledi. Bu tür ameliyatlar, genellikle aşırı nöbet geçiren çocukluk vakalarında, beynin bir bölümünden kaynaklanan nöbetleri azaltmak amacıyla son çare olarak uygulanmaktadır.
Katılımcılara, sadece 150 milisaniye boyunca başka bir kelime ya da yüz sunulmadan önce, saniyenin dörtte üçü kadar renksiz bir yüz veya dört harfli bir kelime gösterildi. Ardından, katılımcılardan az önce gördükleri iki kelimenin ya da yüzün aynı olup olmadığını belirlemeleri istendi. Hemisferektomi geçiren hastalar, kontrol grubundan biraz daha düşük bir performans sergilese de, yüz ve kelime tanıma konusundaki ortalama doğruluk oranları %80’in üzerinde çıktı. Araştırmacılar, hastaların tespit doğruluğunun çıkarılan yarımküre ile doğrudan bir bağlantısı olmadığını gözlemlediler.
İkinci bir deneyde, çalışma yazarları kontrol grubundaki katılımcıların yalnızca bir yarım küre kullanılarak performanslarını sınırlamaya çalıştılar. Bu nedenle, tüm katılımcılardan ekranın ortasından ziyade yan tarafında bulunan kelimeleri ve yüzleri tanımaları istendi. Görsel alanın sol tarafında görüntülenen nesneler genellikle sağ yarıküre tarafından işlenirken, bunun tam tersi de geçerlidir. Yine de, beyinlerinin her iki yarısına sahip olan katılımcılar, ekranın sol tarafında görüntülenen kelimeleri tanıma konusunda, hemisferektomi geçirmiş bireylerden daha iyi bir performans sergilediler. Dahası, ilginç bir şekilde, kontrol grubu, bu kelimeleri tanımada yalnızca bir yarım küreye sahip bireylerden daha iyi bir performans gösteremedi.
Önceki çalışmalar, sağ ve sol ventral oksipitotemporal korteks (VOTC) yaralanmalarının, yetişkinlerin kelime ve yüz tanıma yeteneklerini kaybetmelerine neden olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, bu sonuçlar, beynin plastisitesinin yaşa bağlı olarak değişebileceğini de ortaya koymaktadır.
