Dünya’nın Ozon Tabakasındaki İyileşme: NOAA’nın Yeni İncelemesi
NOAA bilim insanlarının son incelemesine göre, Dünya’nın stratosferindeki ozon tabakası yavaş yavaş daha sağlıklı bir hale geliyor ve yaklaşık 50 yıl içinde tamamen iyileşmesi bekleniyor. 2022’nin başlarında, NOAA’nın Ozon İnceltici Gaz Endeksi, orta enlem stratosferindeki ozon tabakasına zarar veren kimyasalların konsantrasyonunun, 1980 yılında gözlemlenen seviyelere geri dönerek yüzde 50’nin üzerine çıktığını duyurdu.
Ozon tabakası, stratosferin, Dünya yüzeyinden 15 ila 30 kilometre (9.3 ila 18.6 mil) arasında yer alan ve atmosferin diğer bölümlerine göre yüksek konsantrasyonda gaz ozonuna sahip olan bir bölgesidir. Bu tabaka, Güneş’in zararlı ultraviyole ışınlarının büyük bir kısmını emerek gezegenimizdeki yaşam için kritik bir kalkan görevi üstlenmektedir.
Ancak, 20. yüzyılın ikinci yarısında, insan faaliyetlerinin bu değerli atmosferik korumayı tehdit etmeye başladığı açıkça ortaya konmuştur. Ozon tabakası, bir zamanlar aerosol spreylerde, çözücülerde ve soğutucularda yaygın olarak kullanılan, insan yapımı kimyasallar olan kloroflorokarbonlar (CFC’ler) tarafından stratosfere salındıktan sonra zarara uğramaya başlamıştır.
Fakat, insanlık bu duruma hızlı bir şekilde müdahale etti. 1987 yılına gelindiğinde, bilim insanlarının CFC’lerin ozon tabakasını aşındırdığını keşfetmesinden yalnızca yedi yıl sonra, bu tür zararlı bileşiklerin üretimi Montreal Protokolü çerçevesinde aşamalı olarak durdurulmaya başlandı. Son NOAA incelemesinin bulguları, otuz beş yıl sonra ilk kez kayda değer bir ilerleme sağlandığını göstermektedir.
Bununla birlikte, Antarktika üzerindeki ozon tabakasındaki dev “deliğin” hala mevcut olduğunu unutmamak gerekir. Bu deliğin boyutu mevsimlere bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Antarktika stratosferindeki havanın, orta enlemlerdeki havadan daha yaşlı olması nedeniyle, deliğin iyileşmesindeki ilerleme orta enlemlerde gözlemlenen iyileşmeden daha yavaş olmaktadır. 1990’lardaki zirve döneminden bu yana, ozon tabakasına zarar veren kimyasalların konsantrasyonu, bu bölgede yalnızca yüzde 26 oranında azalmıştır.
Ancak eğer bu olumlu ilerleme devam ederse, NOAA, Antarktika’daki ozon tabakasının tamamen iyileşmesini 2070 yılı civarında görebileceğimizi öngörmektedir. Bu durum, dünya genelinde çevresel koruma çabalarının ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne sermektedir.
