Dünya’ya En Yakın Kara Delik Keşfi
Uluslararası bir gökbilimciler grubu, Dünya’ya en yakın kara deliği keşfetti. Bu olağanüstü kara delik, Güneşimize benzer bir yıldızın yörüngesinde dönüyor ve galaksimizde ilk kez böyle bir ikili sistemin tespit edildiği kaydedildi. “Gaia BH1” olarak adlandırılan bu nesne, 1.600 ışıkyılı uzaklıkta yer alıyor ve Güneşimizin yaklaşık 10 katı kütleye sahip.
Bu tür kara delikler, yıldız kütleli kara delikler olarak biliniyor ve kütleleri Güneş’inkinin en fazla 100 katına kadar çıkabiliyor. Genellikle büyük süpernova patlamaları sonucunda oluşan bu nesnelerin, Samanyolu Galaksisi’nde yaklaşık 100 milyon adetinin bulunduğu tahmin ediliyor, ancak bunlardan yalnızca birkaç tanesi keşfedilmiş durumda. Keşfedilenlerin çoğu, eşlik eden bir yıldızdan malzeme çalarak aktif bir şekilde besleniyor ve bu süreçte büyük miktarda X-ışını yayıyor. Ancak Gaia BH1, bu dinamikten farklı olarak, yıldızından hiçbir şey çalmadığı için “uykuda” kabul ediliyor.
Bu ilginç nesne, ilk olarak Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uzay aracı tarafından tespit edildi. Gaia’nın, eşlik eden yıldızda tuhaf düzensizlikler gözlemlediği bildirildi. Uluslararası İkizler Gözlemevi ile yapılan takip gözlemleri, yıldızın hareketlerinin analizini genişletti ve bir kara deliğin yörüngesinde dönme olasılığını doğruladı. Harvard & Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde görevli astrofizikçi ve baş yazar Kareem El-Badry, “Güneş Sistemini düşünün; Güneş’in yerine bir kara delik ve Dünya’nın yerine Güneş’i koyduğunuzda bu sistemi elde ediyorsunuz.” şeklinde ifade etti.
Max Planck Astronomi Enstitüsü ise yaptığı açıklamada, “Böyle sistemlerin birçok kez tespiti yapılmış olsa da, neredeyse tüm bu keşifler daha sonra geçerliliklerini yitirdi. Bu, galaksimizdeki yıldız kütleli bir kara deliğin etrafında geniş bir yörüngede dönen Güneş benzeri bir yıldızın ilk kesin tespiti.” ifadesini kullandı. Ekip, uyuyan kara delikler için yıllarca süren bir av gerçekleştirdikten sonra bu tespitin büyük bir başarı olduğunu düşünüyor. Veriler sağlam görünse de, bu sistemin tam olarak nasıl oluştuğu hâlâ belirsizliğini koruyor.
İkili sistemin, Güneşimizin yaklaşık 20 katı büyüklüğündeki devasa bir yıldızın etrafında döndüğü düşünülüyor. Bu dev yıldızın, genellikle milyonlarca yıl içinde süper kırmızı dev bir yıldıza dönüşmesi bekleniyor. Bu süreçte, yıldızın dış katmanı süpernovanın kaçınılmaz çöküşü ve ardından gerçekleşecek patlama öncesinde yoldaşını yutmuş olmalı. Ancak yoldaşın bu karmaşadan nasıl kurtulduğu hâlâ bir gizem. Bu durum, kara delik ikililerinin nasıl oluştuğu ve evrim geçirdiği konusundaki anlayışımızın yetersiz olduğunu gösteriyor.
El-Badry, “Bu sistemin standart ikili evrim modelleri tarafından kolaylıkla açıklanamayacak bir yapıya sahip olması oldukça ilginç.” diyerek sözlerini tamamladı ve ekledi: “Bu ikili sistemin nasıl oluştuğu ve bu uyuyan kara deliklerden kaç tane bulunduğu hakkında pek çok sorunun yanıtlanması gerekiyor.“
