Astronotların Ay Görevlerindeki Zorluklar
Astronotların Ay’a geri dönmesi, birçok farklı endişe ve zorlukla karşı karşıya. Bu zorlukların en dikkat çekici olanlarından biri, Ay’da bulunan Ay tozudur. Bu toz, cam elyafı kıvamında olup, uzay giysilerine ve araçlara kolayca yapışıyor. Aynı zamanda, astronotların bu tozu solumaktan kaçınmaları gerekiyor. Apollo astronotları, bu tozun temizliği için fırçalar kullanmaya çalıştılar, ancak bu yöntemler pek de etkili olmadı.
Yeni bir araştırma, sıvı nitrojenin Ay tozunu temizlemek için kullanılabileceğini öne sürüyor. Bir ekip, sıvı nitrojenle dolu bir kriyojenik püskürtücüyü vakum ortamında test ederek, Ay tozuna benzer bir maddeyle kaplanmış uzay giysisi benzeri bir malzeme üzerine püskürttü. Test sonuçları, bu sistemin geçmişte kullanılan fırçalama ve vakumlama yöntemlerine göre daha etkili olduğunu gösterdi. Ekip, bu yöntemin, giysilere zarar vermeden tozun yüzde 98,4’ünden fazlasını ortadan kaldırabildiğini belirtti.
Washington Eyalet Üniversitesi’nden makalenin baş yazarı Ian Wells, “Ay tozu, astronotların görevleri sırasında ve evlerine döndüklerinde pek çok soruna yol açıyordu” diyerek durumun ciddiyetini vurguladı. Ay tozu, motorları ve elektroniği olumsuz etkileyebiliyor, ayrıca mühürleme kısımlarına zarar verebiliyor. Apollo astronotları, bu toz yüzünden “Ay nezlesi” gibi rahatsızlıklar yaşadılar. Bu toz, astronotların akciğerlerine de zarar verebilir ve uzun vadede kömür madencilerinin yaşadığı benzer sorunlara yol açabilir.
Wells, “Ay tozu, elektrostatik olarak yüklüdür, aşındırıcıdır ve her yere ulaşması son derece zor bir maddedir” açıklamasında bulundu ve ekledi: “En azından her şeyi kaplayan ince bir toz tabakası oluşur.” Ekip, sistemin etkinliğini değerlendirmek için 26 farklı numune üzerinde toplam 233 test gerçekleştirdi. Bu testlerden biri, malzemede herhangi bir hasar oluşmadan önce 75 temizleme döngüsünden geçti. Apollo görevi sırasında, tek bir fırçalama işlemi bile giysilere zarar verebiliyordu, bu da bu giysilerin ne kadar maliyetli olduğunu düşünmemizi sağlıyor.
Testler hem vakum ortamında hem de atmosferik koşullarda yapıldı. Sonuçlar, sistemin vakumda çok daha etkili çalıştığını ve küçük toz parçacıklarının neredeyse yüzde 96’sından kurtulmayı başardığını gösterdi. Bu çalışma, geçtiğimiz yıl NASA’nın Çığır Açan, Yenilikçi ve Oyun Değiştiren (BIG) Fikir Yarışması’nı kazandı. Ekip, bu süreci daha iyi anlamak ve gerçek Ay koşullarına daha yakın testler gerçekleştirmek için kaynak başvurusunda bulunmayı planlıyor.
Bu önemli çalışma, Acta Astronautica dergisinde yayınlandı.
