Nörobilim ve Hasta M’nin Hikayesi
Nörobilim alanı, beyin yaralanmaları olan bireylerin incelenmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Bu konuda dikkate değer vakalardan biri, İspanya İç Savaşı sırasında başından vurulan “Hasta M” isimli bir askerdir. Hasta M, yaşadığı travma sonucunda dünyayı alışılmadık bir biçimde algılamaya başlamıştır. Bu vakadan önce, nörologların beyin yapısının çok sayıda keskin sınırlarla ayrılmış farklı alanlardan oluştuğuna dair yaygın bir inancı vardı. Ancak Hasta M’nin durumu, bu geleneksel görüşü sorgulamaya açtı ve Justo Gonzalo Rodríguez-Leal adında bir doktorun yeni bir beyin dinamiği teorisi geliştirmesine zemin hazırladı.
İspanya İç Savaşı, 1936’dan 1939’a kadar süren ve Milliyetçilerin Cumhuriyetçilere karşı galip gelmesiyle sonuçlanan kanlı bir çatışmaydı. Bu süreç, Francisco Franco tarafından yönetilen bir diktatörlüğün kurulmasına yol açtı. Cumhuriyetçi saflarda savaşan Hasta M, Mayıs 1938’de Valencia, Levante’de bir savaş alanında başından vurulduğunda 25 yaşındaydı. İki hafta süren komadan uyandıktan sonra, sol gözünde tamamen görme kaybı olduğunu, sağ gözünde ise yalnızca zayıf bir ışık algıladığını bildirdi. Kafatasında merminin girdiği ve çıktığı yerlerde iki delik bulunan Hasta M, ameliyat veya özel bir bakıma ihtiyaç duymadan sağlığına kavuşarak doktorları hayrete düşürdü.
Rodríguez-Leal, Hasta M’yi 50 yıl boyunca gözlemleyerek çeşitli karmaşık semptomları tanımladı. Örneğin, Hasta M, her şeyi üçlü görmenin yanı sıra, nesnelerin “ayrılmış” renklerini algılıyordu. En dikkat çekici bulgulardan biri ise, Hasta M’nin dünyayı ters bir şekilde görmesiydi. Rodríguez-Leal, Cerebral Dynamics adlı eserinde, savaş gazisinin “bir iskelede baş aşağı çalışan insanları gördüğünde anormalliklerini tuhaf bulduğunu” belirtti.
Duyma ve dokunma hislerindeki tersine dönüş Hasta M’nin duyusal deneyimlerinin yanı sıra, duyma ve dokunma hissi de bu tersine dönme durumundan etkilenmişti. Beyni, gelen bilgileri sanki tam tersi yönden geliyor gibi algılıyordu. Bu yoğun ve karmaşık durumuna rağmen, Hasta M, günlük hayatına çok az sorunla devam edebilmişti. Rodríguez-Leal, bu durumu, yoğun uyaranlara karşı geliştirdiği seçici dikkat stratejilerine atfetmiştir.
Rodríguez-Leal, Cerebral Dynamics’te yaptığı açıklamada, merminin Hasta M’nin sol parieto-oksipital bölgesini hasara uğratmış gibi göründüğünü ifade etti. Yaralanmanın sonuçlarını gözlemleyen Rodríguez-Leal, beynin düşünülenden çok daha esnek ve bütünleşik bir yapıya sahip olabileceğini öne sürdü. Hasta M’nin duyu deneyimindeki değişim, nörolojik işlevlerin farklı alanlar yerine, daha çok gradyanlar halinde organize edildiğini gösteriyor.
Rodríguez-Leal’in kızı Isabel Gonzalo, El Pais ile yaptığı bir röportajda, kimliği hiçbir zaman açıklanmayan Hasta M’nin 1990’ların sonlarında vefat ettiğini, ayrıca uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdüğünü belirtti. Eski asker, tersine dönmüş dünyasında 60 yıl boyunca hayatta kalmasına rağmen, görünüşe göre bu eşsiz durumundan büyük ölçüde etkilenmemişti.
