Çoğu otomobil tutkunu için gerçekten araba kullanmak, ayağın altında üç pedal ve elinin altında bir vites topuzu bulunması demektir. Ancak günümüzde, neredeyse tüm araçlar yalnızca otomatik vites ile satılmakta ve düz vites tutkunları bu durumdan oldukça şikayetçi. Bu geçiş, sadece bir mekanik değişim değil, aynı zamanda sürücü ile araç arasındaki duygusal bağı da etkileyen bir dönüşüm.
Örneğin, İsviçre gazetesi Neue Zürcher Zeitung‘un Alman otomotiv yazarı, “debriyaj ve vites kolunun eski güzel günlerine saygı duruşu” başlıklı yazısında bu konuyu derin bir hüzünle ele alıyor. Yazar, “Bir spor otomobille virajlı yollarda yüksek hızlarda ilerlemekten daha büyük bir zevk ne olabilir? Hızlan, virajdan önce vites küçült, dön, tekrar vites büyüt ve uçup git,” diyerek, manuel sürüşün keyfini anlatıyor.
CNN’de yayınlanan bir değerlendirmeye göre, Avrupa’da olduğu gibi ABD’de de manuel sürüşü tercih eden genç bir demografik grup mevcut. Z kuşağının daktilolara ve eski fotoğraf makinelerine olan ilgisi gibi, manuel vitesli araçlara olan bu ilgi de retro bir tutku olarak tanımlanıyor. Bu sürüş deneyiminin gerçek bir yanı olduğunu düşünüyorlar: Otomatik vitesin sürücü ile araç arasında ortadan kaldırdığı bağ.
Evet, düz vitesin günleri sayılı… Ancak kabul etmeliyiz ki, manuel şanzımanların günleri hızla sona eriyor. Günümüzde otomatik vitesler, neredeyse düz vites deneyimini aratmayacak kadar gelişmiş durumda. Düz vitesin otomatiğe göre sıkça dile getirilen avantajları, artık pek geçerli değil. Yirminci yüzyılda, düz viteslerin otomatiklerden daha fazla vitesi olduğu düşünülüyordu ki bu da motorun daha verimli çalışmasına ve dolayısıyla yakıt tasarrufuna yol açıyordu. Ancak teknoloji ilerledikçe, dokuz vitesli otomatik şanzımanlar yaygınlaşmaya başladı. Bu vitesler, düz vitesli muadillerine göre daha iyi menzil sağlamakta ve daha hızlı sürüş deneyimi sunmaktadır.
Otomatik vitesler, genellikle doğru vitesi seçerek daha az yakıt tüketimi sağlarken, daha az emisyon yayar. Ortalama bir manuel sürücü ise her zaman bu kadar etkili olamayabilir. Dolayısıyla, “otomatik vites çok fazla yakıt tüketimine yol açar” anlayışı günümüzde geçerliliğini yitirmiştir.
Elektrikli Araçlar ve Vites
Bu arada, elektrikli araçların da vites sistemlerinin bulunduğunu belirtmek gerekir; bu araçlar, enerjiyi motordan tekerleklere ileten tek hızlı bir şanzımanla çalışmaktadır. Ancak tek bir vites olduğu için, ne otomatik ne de manuel olarak vites değiştirme imkanı söz konusu değildir. Vites değiştirmeyi seven tutkunlar, elektrikli araçların yüksek hızlara çıkarken çıkardığı vınlama sesinin, manuel vites deneyiminden çok farklı olduğunu düşünebilir.
Yine de, debriyaj ve vites kolu olmadan yapamayan sürücüler için Toyota, bazı elektrikli araç modellerinde gerçekçi bir his veren sahte bir manuel şanzıman geliştirmekte. Ancak bu gelişmenin otomobil tutkunlarını ne kadar memnun edeceği, zamanla ortaya çıkacak.
