Perseverance Keşif Aracı ve Mars’taki Rüzgar Deneyimleri
NASA’nın Perseverance keşif aracı, geçtiğimiz yıl Mars’a ulaşmasının ardından Kızıl Gezegen’i keşfetmeye ve tanıtmaya devam ediyor. Ancak bu süreç, başlangıçta düşünüldüğü kadar kolay değil. Görünüşe göre, Mars’taki rüzgarlar, aracın rüzgar ölçüm aletlerinden birine çakıl taşları fırlatmayı uygun bulmuş.
Perseverance, Mars’taki hava koşullarını incelemek amacıyla birçok etkileyici bilimsel cihaz taşıyor. Bunlar arasında, Mars Çevresel Dinamikler Analizörü (MEDA) adı verilen bir hava durumu istasyonu bulunuyor. MEDA, nem, hava sıcaklıkları ve radyasyon gibi pek çok farklı verinin yanı sıra rüzgar hızlarını ve yönlerini de ölçebiliyor. Ancak, Space.com‘un bildirdiğine göre, bazı güçlü rüzgarların taşıdığı çakıl taşları, rüzgar sensörlerinden birine çarparak hasara yol açtı.
Neyse ki, MEDA, sadece biraz azaltılmış bir hassasiyetle rüzgar ölçümlerine devam edebiliyor. MEDA’yı yöneten İspanyol Astrobiyoloji Merkezi bilim insanı Rodriguez Manfredi, Space.com’dan Elizabeth Howell ile yaptığı bir görüşmede “Şu anda, sensörün yetenekleri azalmış durumda; ancak yine de hız ve yön bilgileri sağlamaya devam ediyor. Tüm ekip, hasarsız dedektör okumalarından daha fazla doğruluk elde etmek için veri alma prosedürünü yeniden ayarlıyor” şeklinde konuştu.
Ekip, her ikisi de daha önce Mars’ta belgelenmiş olan rüzgar ve toz hortumları ile karşılaşmayı beklese de, Perseverance’ın Jezero Kraterinde deneyimlediği aktivite seviyesinin bu kadar yüksek olmasını beklemiyordu. MEDA aracının Baş Araştırmacısı José Antonio Rodríguez Manfredi, ekibin yakın zamanda Science Advances‘te yayınladığı bir makaleye atıfta bulunarak, “Bu kadar çok toz ve rüzgar etkinliği beklemiyorduk. Ne modeller ne de Mars’ın (Curiosity veya InSight’ın olduğu) diğer bölgelerindeki deneyimlerimiz bize bu kadar çok olay ve yoğunlukta tahminde bulunmamızı sağladı” dedi.
Makaleye göre, keşif aracı günde yaklaşık dört rüzgar girdabı ile karşılaştı ve öğleden sonra bir saatlik bir zirve döneminde, saatte birden fazla girdapla karşılaşmış olabilir. Perseverance’ın kameraları, “toz kaldırma olayları” olarak adlandırılan devasa rüzgar esintileri nedeniyle oluşan toz bulutlarının en az üç katını yakalayabildi. Bunların en büyüğü, yaklaşık 4 kilometrekarelik dev bir bulut oluşturdu.
Mars’taki rüzgarlar oldukça şiddetli olabiliyor. Bazı ölçümler, kum, toz ve küçük kayaları havalandırarak saatte 100 kilometreye kadar hızlara ulaşabildiğini gösteriyor. NASA’nın açıklamalarına göre, Mars’ın son derece ince atmosferine rağmen bu durum, insanlara hafif bir esinti gibi hissediliyor.
Rüzgar ölçümleri yapmak için MEDA cihazının doğa olaylarına maruz kalması gerekiyor. Ancak bu sefer, beklenenden çok daha güçlü bir rüzgar, daha büyük çakıl taşlarını havalandırdı. Rodriguez Manfredi, Space.com’a, sensörlerin “tam da aradığımız şey yüzünden hasar görmüş olmasının” ironik olduğunu söyledi. Neyse ki, MEDA hâlâ çalışmaya devam ediyor ve Perseverance, Mars çakıllarına oldukça aşina. Hatta Şubat ayından beri tekerleklerinden birinde bu çakıllardan birini taşıyor.
