Uzayda Alevin Davranışı: Tiangong Uzay İstasyonu’ndan Bir Gösteri
Çin’in Tiangong uzay istasyonunda, astronotlar Gui Haichao ve Zhu Yangzhu, izleyicilere canlı yayında gerçekleştirdikleri bir konferans sırasında bir mum yakarak uzayda alevin nasıl davrandığını gözler önüne serdiler. Bu ilginç gösterinin amacı, yerçekiminin etkisinin ortadan kalktığı mikro yerçekimi ortamında alevin nasıl bir şekil aldığını göstermekti. Dünya’da alevlerden çıkan sıcak gazlar, yerçekimi etkisiyle yukarı doğru yükselirken, daha soğuk ve yoğun hava alevin dibine doğru çekilir. Ancak uzayda, bu fiziksel süreçler geçerli değildir; burada alev, küresel bir biçim alır.
Gösteri oldukça etkileyici olsa da, alev ve uzay ortamı pek de iyi bir uyum sergilemiyor. Örneğin, 1997 yılında Mir uzay istasyonunda meydana gelen gerçek bir yangın, durumu oldukça tehlikeli hale getirmişti. Yangın, uzay istasyonuna kenetlenmiş Soyuz kaçış araçlarından birine erişimi engellemişti. Mürettebat, yangını söndürmeyi başarmış olsa da, durum bir süre için son derece kritik bir hal almıştı. Avrupa Uzay Ajansı (ESA) astronotu Reinhold Ewald, o anları şöyle anlatıyor: “Yangın o kadar büyüktü ve yangın bölgesinden çıkan duman ve buhar o kadar fazlaydı ki önümüzü bile göremiyorduk; o anda göreve devam edebileceğimizi hayal bile edemezdim.“
Uzay istasyonlarındaki alevlerin yaratabileceği diğer bir sorun ise, yerçekimsiz ortamın alevlerin tespit edilmesini zorlaştırmasıdır. Fransa’daki Institut de Combustion Réactivité et Environnement’dan Guillaume Legros, ESA’ya yaptığı açıklamada, Mars’ta (0,38 g) ya da Ay’da (0,16 g) yerçekimi azaldıkça, kaldırma kuvvetinin de azalacağını ve bu durumun, tipik yangın tespit süresini uzatacağını belirtiyor. Daha da kötüsü, bir uzay aracında kaldırma kuvveti yoktur; bu nedenle duman, havalandırma sisteminin karmaşık hava hareketini takip ederek, genellikle havalandırma hatları boyunca yerleştirilen duman dedektörleri tarafından daha uzun bir yangın tespit süresi ile sonuçlanır.
Yangın çıkması durumunda, Uluslararası Uzay İstasyonu’nun (UUİ) Rusya bölümündeki kozmonotlar su bazlı yangın söndürücüler kullanırken, ABD bölümünde karbondioksit söndürücüler bulunmaktadır. ESA astronotu Matthias Maurer, Alman Uzay Ajansı’nın bir videosunda, “Elbette yangın söndürücüyü kullanırken ya kendimizi bir duvara sabitlemek ya da ikinci bir astronotun arkamızda durup bizi yerinde tutmasını sağlamak için dikkatli olmalıyız.” şeklinde önemli bir uyarıda bulunuyor.
