Ultra Kütleli Kara Delik Keşfi
Dünya’dan 2,7 milyar ışık yılı uzaklıkta yer alan Abell 1201 adlı galaksi kümesinde, kütlesi Güneşimizin 32,7 milyar katından fazla olan bir ultra kütleli kara delik keşfedildi. Gökbilimcilerin bu yeni ölçümü, daha önceki tahminlerinden en az 7 milyar güneş kütlesi kadar daha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Bu bulgu, gökbilimcilerin şimdiye kadar tespit ettiği en büyük kara deliklerden biri olma özelliği taşıyor ve teorik olarak maksimum boyutlara yaklaştığı düşünülüyor.
Evrenimiz, etrafımızdaki uzayda bulunan galaksilerin merkezlerinde yer alan süper kütleli kara delikler dahil olmak üzere kara deliklerle doludur. Bu kara deliklerin çoğu aktif durumda değildir; dolayısıyla parlamalarına neden olan ve tespit edilmelerini kolaylaştıran materyalleri dışarı salmazlar. Ayrıca, uzayda serbest bir şekilde dolaşan kara deliklerin varlığı da dikkat çekicidir. Bu tür kara delikler, galaksilerin merkezindeki süper kütleli olanlardan çok daha büyük olma eğilimindedir.
Bu devasa kara delikler, yüksek kütleleri nedeniyle teorik olarak bulunmalarının daha kolay olması beklenir. Ancak, bir kara deliğin keşfedilme olasılığı, ne kadar aktif olduğuna ve yayılan ısı miktarına bağlıdır. Bunun sebebi, ultra kütleli kara deliklerin ve genel olarak kara deliklerin ışık yaymamasıdır. Uzayın karanlığında bir nesneyi bulmak için en temel yol, onun yaydığı ışıktır; bu durum, kara deliklerin tespit edilmesini oldukça zorlaştırır.
Gökbilimcilerin kara delikleri aramaları için kullandıkları yöntemlerden biri kütleçekimsel mercekleme olarak bilinir. Bu yöntem, gökbilimcilerin ışığın uzayda nasıl hareket ettiğini gözlemlemelerine olanak tanır. Ultra kütleli kara deliklere bakıldığında, ışığın bu devasa yapılar etrafında bükülerek ilerlediği gözlemlenir. Işık, büyük bir nesneye yaklaştığında, mercek etkisiyle bükülür ve arka plandaki görüntüleri büyüterek bozan bir etki yaratır. Bu özellik, muazzam büyütme yetenekleri olmadan gözlemleyemeyeceğimiz kadar uzaktaki galaksileri keşfetmek için de faydalıdır.
Bir grup gökbilimci, Abell 1201’in merkezindeki bu ultra kütleli kara deliğin etrafında bükülen ışığı ilk olarak 2003 yılında tespit etti. Ancak, gökbilimcilerin 2017 yılında ikinci bir leke keşfetmeleriyle bu keşif derinlemesine incelenmeye başlandı. Daha yakın zamanda gerçekleştirilen simülasyonlar, bir kara deliğin etrafında ışığın bu şekilde bükülmesi için yaklaşık olarak 30 milyar Güneş kütlesine sahip olması gerektiğini ve bunun da ultra kütleli bir kara delik olma niteliğine sahip olduğunu ortaya koydu.
Tespitte yer alan araştırmacılar, bu önemli bulguyu Monthly Notices of the Royal Astronomical Society dergisinde bildirdiler. Bu keşfin, yerçekimsel merceklemenin evrenin derinliklerine bakmamıza ve şimdiye kadar tespit edilen en büyük 10 kara delik arasına girmiş olan bu gibi ultra kütleli kara deliklerin keşfini sağlaması umuluyor.
