Yanan Dağ: Doğanın Sırrı
18. yüzyılda keşifler yapan araştırmacılar, Yanan Dağ’a (Burning Mountain) ulaştıklarında, ilk izlenimleri buranın bir volkan olduğuydu. Ancak zamanla, bu dağın çok daha ilginç ve sıra dışı bir özelliğe sahip olduğunu fark ettiler. Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesinde yer alan bu dağ, binlerce yıl boyunca sönmeyen ateşi ile dünyanın bilinen en eski kömür ateşine ev sahipliği yapmaktadır. Çoğu bilim insanı, bu ateşin en az 6.000 yıldır yanmakta olduğunu ileri sürse de, bazıları bunun çok daha eski bir tarihe uzanabileceğini düşünmektedir.
Yanan Dağ’ın derinliklerinde, yerin yaklaşık 30 metre altında, Wingen Dağı’nın altında yatan bu ateşin varlığı, yerel halkın dili olan Wonaruah dilinde “ateş” anlamına gelen Wingen kelimesiyle de örtüşmektedir. Yerin altında yanan bu ateşi görmek veya boyutunu anlamak mümkün olmasa da, dağdan yükselen dumanlar, ateşin varlığını kesin bir şekilde kanıtlamaktadır.
İngiltere’deki Imperial College London’dan yangın bilimi profesörü Guillermo Rein, 2022’de ScienceAlert’e verdiği bir demeçte, “Yanan Dağ’ın altındaki ateşin büyüklüğünü kimse bilmiyor, yalnızca tahmin edilebiliyor” ifadelerini kullanarak, “Muhtemelen çapı 5 ila 10 metre arasında olan ve sıcaklığı 1.000 santigrat dereceye ulaşan bir toptan bahsedebiliriz” şeklinde eklemiştir.
Ateş, dağın altında yatan devasa kömür yığınlarından besleniyor. Bir şöminede beyazlaşan kömür parçaları gibi, görünmeyen bu ateş, yılda yaklaşık 1 metre hızla kömürü yavaşça yakmaktadır. Yangının izlediği yol, yaklaşık 6,5 kilometre uzunluğunda olup, yanma hızı ölçülerek yaş tahminleri yapılmaktadır. Ancak, ateşin ne zaman yanmaya başladığı ve nasıl oluştuğu hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Nasıl çıktığı da belli değil?
Ateşin nasıl ortaya çıktığı konusunda ise net bir bilgi yoktur, ancak insan müdahalesi ile oluştuğuna dair güçlü bir inanç vardır. En olası açıklama, doğal bir olay olan yıldırım düşmesi gibi bir sebeptir. Profesör Rein, Yanan Dağ’a gerçekleştirdiği ziyareti konu alan bir blog yazısında, kömür ateşinin çevresinde bitki örtüsünden yoksun 50 metrelik bir alan oluşturduğunu belirtmektedir. Ayrıca, dünyanın çeşitli yerlerinde, özellikle de Çin, Hindistan ve ABD’de benzer yer altı kömür ateşlerinin bulunduğunu da vurgulamaktadır.
- Pennsylvania’daki Centralia madenindeki ateş, 1962 yılında terk edilmiş kömür madenlerinin labirentinde kazara tutuşmuştur.
- Söndürme girişimlerine rağmen, bu ateş günümüzde hala yanmakta ve 250 yıl daha devam etmesi beklenmektedir.
Sidney’e arabayla dört saatten daha kısa bir mesafede bulunan Yanan Dağ Tabiatı Koruma Alanı, ziyaretçilere açıktır ve bu doğa harikasını keşfetmek isteyenler için önemli bir destinasyondur.
