Brezilya’da Kayıp Ağaç Yeniden Keşfedildi
Yaklaşık iki yüzyıldır botanikçilerin gözünden kaçan ve “kayıp ağaç” olarak adlandırılan Ilex sapiiformis (Pernambuco holly), Brezilya’da altı günlük kapsamlı bir arama çalışmasının ardından tekrar bulundu. Yeniden keşfedilen bu dört ağacın, bu türün geriye kalan son örnekleri olabileceği düşünülüyor. Bu nedenle, Mart ayındaki keşif günü, katılan herkes için oldukça duygusal bir anı temsil etti.
Proje asistanı Juliana Alencar, bu anı şu şekilde ifade etti: “Ilex sapiiformis’i bulduğumuzda, dünya sanki dönmeyi durdurmuş gibiydi” dedi. “Doğa her zaman bizi şaşırtıyor. Neredeyse iki yüzyıldır adı duyulmamış bir türü bulmak, günlük yaşamda karşılaşılacak bir durum değil. Bu, göz kamaştırıcı bir andı ve bu duygu tüm ekipte hissedildi.”
Pernambuco holly olarak bilinen bu tür, daha önce yalnızca bir kez doğrulanmıştı ve bu da ilk kez karşılaşılmasıydı. 1838 yılında doğa bilimci George Gardner, keşif gezileri sırasında bir örnek topladı ve tür, 23 yıl sonra Siegfried Reissek tarafından resmi olarak tanımlandı. Gardner’ın döneminde, Brezilya’nın Pernambuco holly’ye ev sahipliği yapan Atlantik tropik ormanı, günümüzdeki kadar dar değildi. Koruma yardım kuruluşu Re:wild, bir zamanlar geniş olan bu ormanın yüzde 85’inin ağaç kesimi nedeniyle kaybolduğunu ve yerlerinin sığır çiftçiliği ve şeker kamışı tarlalarına bırakıldığını tahmin ediyor.
Bu kayıp ağaçların yeniden keşfedildiği Igarassu’nun ağırlıklı olarak kentsel bir alan olması ve yaklaşık 6 milyon insana ev sahipliği yapması, bulguyu daha da ilginç kılıyor. Re:wild’in kayıp türler programı sorumlu Christina Biggs, “Bitkilerin kaybolabileceğini pek düşünmüyoruz çünkü hareket etmiyorlar, ancak bulundukları ekosistemlerin ayrılmaz bir parçası olarak varlık gösteriyorlar” diyor. “Bir bitki 186 yıldır doğrulanmış bir gözleme sahip olmasa bile, hala bir yerlerde vahşi doğanın son kalıntıları arasında asılı duruyor olabilir ve bu ağaç, aramaya devam etmenin neden bu kadar önemli olduğunun harika bir örneği.”
Minik beyaz çiçekler, keşif ekibinin bir üyesi olan Lenilson Barbosa dos Santos tarafından fark edildi. Yaklaşık 8-12 metre yüksekliğe ulaşabilen bu kayıp ağaçların aranması için birçok hazırlık yapıldı. Proje lideri Gustavo Martinelli ve ekibi, ağacın bir örneğini ararken herbaryumların, botanik bahçelerinin ve müzelerin kayıtlarına başvurdu ve 12.000’den fazla dijital kaydı taradı. Ancak bu çabalar, ilk başta sonuçsuz kaldı. Sonunda, Brezilya genelinde henüz dijitalleştirilmemiş koleksiyonlara yöneldiler ve aradıklarını burada buldular.
2007’den kalma bir Pernambuco holly örneği, araştırmacıların Recife şehrine yönlendirilmesine yardımcı oldu ve bitkilerin kendine özgü çiçeklerini nihayet fark edene kadar neredeyse bir hafta boyunca orada arama yaptılar. Ekip üyesi Milton Groppo, “Hepimiz bitkiyi bulmak için heyecanlıydık” dedi ve ekledi: “Ve toprak yolun kenarındaki bir ağaçta birkaç beyaz çiçek bulmayı başaran Bay Lenilson’un (bir parabotanikçi olan Lenilson Barbosa dos Santos) keskin gözleri sayesinde Ilex sapiiformis’in ilk bireyini bulmamız heyecan vericiydi. Sadece eski portrelerden tanıdığınız, uzun zamandır kayıp ve hasretle beklenen bir akrabayı bulmak gibiydi.”
Bu bulgu, Re:wild’in Kayıp Türleri Arama programı için derlediği listedeki en iyi 25 türden birinin bulunmuş olması anlamına geliyor. Küresel ortaklarla işbirliği içinde çalışan program, 2017’den bu yana dokuz hayvan ve bitkinin yeniden keşfedilmesini sağladı.
