JT-60SA: Nükleer Füzyon İçin Yeni Bir Dönem
Japonya, 1 Aralık tarihinde dünyanın en büyük operasyonel süper iletken tokamak’ı olan JT-60SA’nın açılışını gerçekleştirdi. Tokamak, ortası boş, yuvarlak bir yapıya sahip nükleer füzyon reaktörlerini tanımlayan bir terimdir. Bu yeni yapı, Japonya’da Avrupa Birliği’nin (AB) desteğiyle inşa edilmiştir ve şu anda Fransa’da inşa edilmekte olan, birkaç yıl içinde faaliyete geçmesi beklenen Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) için bir öncü niteliği taşımaktadır.
JT-60SA’nın temel hedefi, bu nükleer füzyon reaktörünün tasarımının belirli bir miktarda enerji üretebileceğini kanıtlamaktır. Nükleer füzyon, yıldızların içindeki enerji kaynağını temsil eder ve muazzam miktarda temiz, karbonsuz enerji sağlama potansiyeline sahiptir. Ancak, yıldızların içindeki aşırı koşulları yeniden yaratabilmek için önemli bir enerji yatırımı yapma gerekliliği bulunmaktadır. İşte bu noktada, harcanan enerjiden daha fazlasının üretilmesi gerektiği zorlu hesaplar devreye giriyor.
Atalet hapsi füzyonu olarak bilinen tokamak’tan farklı bir yapı, geçtiğimiz yıl enerji kazancı sağladı; ancak bu, ticari olarak uygulanabilirlik açısından yeterli olmadı. JT-60SA, güçlü bir manyetik alan içinde tutulan plazmayı, içinden 1 milyon amperlik akımlar geçerek 200 milyon santigrat dereceye kadar ısıtıyor. Araştırmacılar, bu teknolojinin ölçeklendirilmesinin daha fazla enerji elde etmelerine olanak sağlayacağını umuyor. Bu nedenle, ITER daha büyük bir yapıda inşa edilerek, plazmayı yakmayı hedefliyor ve 2035 yılına kadar tam bir füzyon gerçekleştirebilme kapasitesine sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.
JT-60SA, reaktör tasarımlarındaki sonraki adımlara ışık tutacak ve bu alanda umut verici gelişmeler sunuyor. Ekim ayında, içinden çok daha düşük akımlar geçen ilk plazmanın dolaşımı başarıyla gösterildi. Fusion for Energy direktörü Marc Lachaise, açılış sırasında yaptığı konuşmada, “Bugün burada olanlar, karbonsuz bir enerji karışımında füzyonun katkısı açısından gelecekte önemli bir rol oynayacak. JT-60SA, uluslararası füzyon yol haritasının anahtarıdır çünkü bu eşsiz füzyon cihazını öğrenmek, çalıştırmak ve elde edilen değerli bilgiyi ITER ile paylaşmak için benzersiz bir fırsat sunmaktadır” dedi.
AB’nin ITER’e katkısını temsil eden Fusion for Energy, ITER’i oluşturan 35 ülke arasında yer almaktadır. Bu ülkeler arasında AB’nin tüm üyeleri, İsviçre, Birleşik Krallık, Hindistan, Japonya, Rusya, Çin ve Amerika Birleşik Devletleri bulunmaktadır. ITER, Fransa’nın güneyinde inşa ediliyor ve 2025 yılında ilk füzyon plazmasını oluşturması öngörülüyor.
